Bufer tizimlar (eritmalar), Bufer eritmalarning rH qiymatlari [info-referat]

Bufer tizimlar (eritmalar). Bufer eritmalarning rN qiymatlari Kuchli kislota yoki kuchli asosning oz miqdori qo'shilganda rN qiymati deyarli o'zgarmaydigan eritmalar bufer eritmalar (bufer sistemalar) deb ataladi. Bufer eritma tarkibida bitta individual (toza) moda yoki moddalar aralashmasi bo'lishi mumkin. Individual (ayrim toza) moddalar bufer eritmalariga, masalan, kaliy gidrotartratning to'yingan eritmasi (250Sda rN=3,567), kaliy gidroftalatning suvdagi 0,05moll kontsentratsiyali eritmasi (250Sda rN=4,008) natriy tetraborat (bura)ning suvdagi (0,05moll) eritmasi (250Sda rN=9,18 va 380Sda ) rN=9,07) va x.z. Moddalar aralashmasidan iborat bufer sistemalarga (tizimlarga) quyidagi aralashmalarning suvli eritmalari misol bo'ladi: Vodorod xlorid va glitsin: HCl+NH2CH2COOH (1,10-3,50 oralig'ida rNning berilgan qiymatini o'zgartirmasdan saqlaydi). Natriy gidroksid va kaliy gidroftalat NaOH+KHC8H4O4 (4,0-6,20 oralig'ida rNning berilgan qiymatini o'zgartirmay saqlaydi) Kaliy digidrofosfat va natriy gidrofosfat KH2PO4+Na2HPO4 (4,80-8,00 oralig'ida rNning berilgan qiymatini o'zgartirmay saqlashi mumkin) Sirka kislota va natriy atsetat (atsetatli bufer) SN3SOON+SN3SOONa (3,8-6,3 oralig'ida rNning berilgan qiymatini o'zgartirmay saqlay oladi) rN qiymatini keng oralig'ida rN=1,81-11,98 uni o'zgartirmay saqlay oladigan universal bufer tizimini ortofosfat, sirka, borat kislotalarning natriy gidroksid bilan aralashtirib tayyorlash mumkin. Ko'p hollarda kuchsiz kislota va uning tuzi (masalan, chumoli kislota va natriy formiat NSOON+NSOONa - formiatli bufer) yoki kuchsiz asos va uning tuzidan (masalan, ammiak va ammoniy xlorid NH3·H2O+NH4Cl) iborat bufer eritmalar ishlatiladi. Eritma muhitini berilgan rN qiymatida o'zgartirmasdan saqlaydigan bufer eritmani uning tarkibiy qismlarini hisoblangan miqdorlari aralashtirilib tayyorlanadi. Bufer tizimlarning ikki tipik turlarini ko'rib chiqamiz: kuchsiz kislota va uning tuzidan iborat tizim hamda kuchsiz asos va uning tuzidan iborat tizim. Kuchsiz kislota va uning tuzidan iborat bufer tizim Bunday tizimga sirka kislota SN3SOON va uning tuzi natriy atsetat CH3COONa aralashmasining suvli eritmasi - atsetatli bufer misol bo'la oladi. Natriy atsetat (kuchli elektrolit bo'lgani uchun) suvli eritmalarda ionlarga to'liq ajralib ketadi, ammo sirka kislota (kuchsiz elektrolit bo'lgani uchun) - kam ionlashadi: CH3COONa → Na++CH3COO- SN3SOON+H2O = H3O++CH3COO- Aralashmadagi ikkinchi muvozanat bir ismli atsetat ionlari ta'sirida chap tomonga keskin siljigan. Atsetatli bufer aralashmaning bufer ta'sirining mohiyati quyidagicha. Agar bufer aralashmaga kuchli kislotaning ozroq miqdori qo'shilsa, rN qiymatini keskin o'zgartirishi mumkin bo'lgan vodorod N+ ionlari atsetat ionlariga bog'lanib deyarli dissotsilanmaydigan sirka kislotani hosil qiladi: H3O++ CH3COO-= CH3COON+ H2O Natijada eritmadagi N+ ionlar balansi (umumiy muvozanat miqdori) o'zgarmagani uchun eritmaning rN qiymati ham o'zgarmaydi. Agar atsetatli buferga ozroq ishqor qo'shilsa, ishqorning gidroksid ionlari sirka kislotaga birikishi OH-+ CH3COON= CH3COO-+ H2O natijasida eritmaning rN qiymati yana o'zgarmay qoladi. Atsetatli bufer eritmaning rN qiymatini hisoblaymiz. Sirka kislotasi dissotsiatsiyasining kontsentratsion doimiysi: , bundan Sirka kislotaning dissotsiatsiya darajasi α ...