I guruxning S-elementlari [info-referat]

I guruhning S-elementlari 1. Umumiy xarakteristika 2. Litiy olinishi, xossalari, birikmalari. 3. Natriy, olinishi, xossalari, birikmalari. 4. Kaliy, olinishi, xossalari, birikmalari. 5. Rubidiy va seziyning olinishi, xossalari. Davriy sistemaning birinchi gruppa s-elementlariga litiy-Li, natriy-Na, kaliy-K, rubidiy-Rb, seziy-Cs va fransiy-Fr lar kiradi. Bu elementlarning oksidlanish darajasi +1ga teng. Bu elementlarning atomlari uzining tashqi elektron qavatidagi yagona elektronini osonlik bilan beradi. Shu sababli ular kuchli qaytaruvchilardir. Ularning qaytaruvchilik xossalari litiydan fransiyga tomon kuchayib boradi, fransiy eng kuchli qaytaruvchidir. Buning sababi, fransiyning atomi barcha ishqoriy metallarning atomlariga qaraganda kattaligidir. Ishqoriy metallar suv bilan reaksiyaga kirishib asos va vodorod hosil qiladi. Bu asosning formulasi umumiy qilib EQON- xolida yoziladi. Bular kuchli asos bo'lib suvda yaxshi eriydi va ishqorlar deyi ladi. Ularning kuchli asos bo'lishiga va suvda yaxshi erishiga sabab nimau - degan savolga-ishqoriy metall ionlarining zaryadi kichik va radiusi katta, deb javob beramiz. I gruppa s-elementlarining eng muhim xossalari quyidagi jadvalda keltirilgan. --¬-- ¦Sim¦ ¦Atom ¦zichlik¦kat¦Suyuk¦Kay ¦elek¦Atom¦Ion¦N.El.¦Ion.¦ ¦vol¦Z ¦ogirlik¦ ¦tik ¦ t° ¦ t° ¦utka¦ r ¦ r ¦pot. ¦ener¦ --¬-- ¦Li ¦3 ¦6.939 ¦0.534 ¦0.6¦180 ¦1336¦11 ¦1.56¦0.78¦-3.02¦5.39¦ ¦Na ¦11¦22.99 ¦0.97 ¦0.4¦98.8¦883 ¦21 ¦1.91¦0.98¦-2.71¦5.14¦ ¦K ¦19¦39.10 ¦0.86 ¦0.5¦63.7¦775 ¦14 ¦2.38¦1.33¦-2.92¦4.34¦ ¦Rb ¦37¦85.48 ¦1.53 ¦0.3¦38.8¦680 ¦8 ¦2.51¦1.49¦-2.98¦4.18¦ ¦Cs ¦55¦132.906¦1.90 ¦0.2¦27.9¦700 ¦5 ¦2.70¦1.65¦-2.92¦3.89¦ ¦Fr ¦87¦ (223) ¦ -- ¦ - ¦ -- ¦ -- ¦ -- ¦2.80¦1.75¦ -- ¦3.98¦ --¬-- Litiy. Tartib nomeri 3, atom ogirligi 6.939, tabiiy izotoplarining soni 6 va 7. Litiy ogirlik jihatidan Yer yuzining 310-3 % ini tashkil etadi. Tabiatdagi litiyning 92.5% i 7Li dan iborat, kolgan 7.5% i esa 6Lidir. Litiy kupchilik minerallarda, mineral suvlarda, xatto tirik organizmlarda uchraydi. Uning eng muhim minerallari lipidolit KLi(Si6O16)(FeOH)2 va spudomen LiAl(SiO3)2 dir. Undan tashqari petiolit (Li5Na)AlSiO4O16, litiofillit (Li, Mn, Fe)PO4 tarkibi qushalok tuz va boshqa minerallar tarkibida xam litiy uchraydi. hozirgi vaqtda litiy ikki usul bilan olinadi. Birinchi usul: kaliy xlorid bilan litiy xlorid (1:1 nisbatda) kotishmasini 450o-500°S da cuyuklantirib elektroliz qilishdan iborat. Suyuklantirilgan tuzlarni elektroliz qilish ancha qiyin bo'lgani uchun keyingi vaqtlarda litiy bromid bilan alyuminiy bromid aralashmasi nitrobenzolda yoki piridinda eritilib elektroliz qilinadigan buldi. Bunda litiy katodda ajralib chikadi, alyuminiy esa kompleks birikma xolida eritmada koladi. Ikkinchi usul: keyingi vaqtda vakuum texnikasining rivojlanishi natijasida metallarni olishda yangi vakuum-metallurgiya yuzaga keldi. Bu usulda litiy oksid bilan oxak aralashmasi alyuminiy yoki ferrosilisiy ta'sirida qaytariladi: 2Li2O + 2CaO + Si -- 4Li + Ca3SiO4 Prosess naysimon vakuum pechda yuqori haroratda (950o-100°S da) olib boriladi. Vakuum pech nayning bir uchi sirtidan suv bilan sovutib turiladi. Reaksiya ...