Ion almashinish xromatografiyasi [info-referat]

1. Ionalmashinish xromatografiyasi Ionalmashinish xromatografiyasi - eritmadagi erigan elektrolit ionlarining ionit (polielektrolit) tarkibidagi harakatchan ionlar bilan almashinish jarayoniga asoslangan analiz usulidir. Ionitdeb, tarkibida harakatchan ionlar bo'lgan anorganik va organik moddalarga, ya'ni o'ziga xos poliyelektrolitlarga aytiladi. Ionitlar almashinadigan ionning turiga ko'ra: kationitlar va anionitlarga boiinadi. Tarkibidagi kationitlarini eritmadagi kationlarga almashtiradigan, molekulasida kislota -S 0 3H, -P 0 3H, -COOH, -H va boshqa guruhlar saqlagan ionit (poliyelektrolit)lar kationitlar deyiladi. Kationitlarda boradigan ion almashinish reaksiyalari quyidagi tenglama orqali ko'rsatilgan: R - S 0 3H + Na+ R - H + NaCl kationit regeneratsiyasi R - Cl + NaOH - R - OH + NaCl anionit regeneratsiyasi Sharoitga qarab eritmadagi ham kationlarni, ham anionlarni almashtira oladigan ionitlar amfolitlardeyiladi. Ion almashinish reaksiyasi qaytar jarayon bo'lgani uchun va bunday hollarda muvozanat holati qaror topishini bilgan holda moddalar massasining ta'siri qonuniga asoslanib, ion almashinish reaksiyalarining muvozanat konstantasini yozamiz. Ion almashinish jarayoni umumiy holda quyidagi tenglama ko'rinishida ifodalanadi: K A B - ion almashinish doimiyligi ionlarni bir-biriga nisbatan sorbsiyalanish xususiyatini xarakterlaydi. Bunda uch holat bo'lishi mumkin: a) KA g 1 - eritmadagi ionlaming ionitdagi ionlarga nisbatan almashinish xususiyati katta, bunda ion almashinish jarayoni tez boradi; b) KAB 1 - eritmadagi ionlaming ionitdagi ionlarga nisbatan almashinish xususiyati kam, bunda ion almashinish jarayoni deyarli bormaydi; d) KAB= 1 - eritmadagi ionlaming ionitdagi ionlar bilan almashinish xususiyati bir xil bo'ladi. Ion almashinuvi --tutashgan ikki faza oralig'idagi ionlarning qaytar almashinish jarayoni.Geterogen ionlar almashinadigan sorbsiyada eritmadagi qattiq faza-ionit sirtidagi ionlar bilan almashinadi. Biron ion, masalan, N+ bilan to'yingan ionit boshqa ionlar, masalan, Na+ yoki Ca+ bo'lgan eritmaga tutashganda eritma bilan ionit orasida ionlar almashinadi. Bunda eritmadagi Na+ va Ca+ konsentratsiyasi kamayadi va shunga ekvivalent miqdorda N+ ionlai paydo bo'ladi. Geterogen ionlar almashinadigan sorbsiyadan bug' qozonlariga beriladigan suvni tuzsizlantirish, gidrometallurgiya, kimyo va farmasevtika sanoatida keng qo'llaniladi. Ion almashinuvi usuli suvda erimaydigan moddalarning suvda eruvchi materiallar kationlari bilan almashinish ...