Ishqoriy va ishqoriy yer metallari [info-referat]

Ishqoriy va ishqoriy yer metallari Reja: 1. Umumiy xarakteristika 2. Berilliy olinishi, xossalari, birikmalari. 3. Magniy, olinishi, xossalari, birikmalari. 4. Kalsiy gruppacha elementlari, olinishi, xossalari, birikmalari. 5. Stronsiy olinishi, xossalari, birikmalari. 6. bariy va radiy olinishi, xossalari, birikmalari. Davriy sistemaning ikkinchi gruppa s-elementlarining xammasi musbat ikki valentli bo'ladi, ya'ni bu elementlarning eng yuqori oksidlanish darajasi +2 ga teng bo'ladi. Asosiy gruppacha tipik elementlar (berilliy Ve va magniy Mg) va kalsiy gruppacha (kalsiy Sa, stronsiy Sr, variy Va va radiy Ra) elementlaridan iborat. Bu gruppacha elementlari atomlarining sirtki qavatida ikkitadan s-elektron bo'ladi. Ularning qaytaruvchilik xossalari ishqoriy metallarnikiga qaraganda kuchsizrok bo'ladi: Sa, Sr, Va, Ra elementlarining qaytaruvchilik xossalari atom radiusi kattalashgan sayin kuchayib boradi. Be2+ -- Mg2+ -- Ca2+ -- Sr2+ -- Ba2+ -- Ra2+ qatorida chapdan ungga utish bilan ionlarning radiuslari ortgan sari gidroksidlarning asos xossalari kuchayib boradi. Masalan, Be(OH)2 amfoter birikma, Mg(OH)2 kuchsiz asos, Ba(OH)2 kuchli asos, Ba(OH)2 esa suvda yaxshi eruvchan juda kuchli asos; u uyuvchi barit deb xam nomlanadi. Berilliy - Be davriy sistemada 4-katakda joylashgan, atom og'irligi-9.0122; barqaror izotopinig massa soni -9. Vokelen 1793 yilda berill mineralida berilliy borligini aniqlagan bulsada, uni 1827 yilga borib Vyoler berilliy xloridni kaliy bilan qaytarib Ve olishga muvaffak bo'ldi. XX asrning 20 yillaridan boshlab berilliy sanoat mikyosida olina boshladi. I.V.Avdiyev berilliy oksidni tekshirib uning tarkibida bir atom berilliyga bir atom kislorod to'g'ri kelishini topdi. U berilliyning atom og'irligini 9.26ga tengligini aniqladi. D.I.Mendeliyev berilliyni davriy sistemaning II gruppasiga kiritdi va uning atom og'irligini 9.4 ga teng deb kabul qildi. Vaxolanki, berilliyni avval tekshirgan olimlar uni uch valentli element hisoblab atom og'irligini 13.5 deb kabul qilgan edilar. Berilliyning olinishi. Berilliyni ajratish uchun berill rudani ftoridlar bilan suyuqlantirib, hosil bo'lgan kotishmaga suv qushib Na2VeF4 eritmasi olinadi. Sungra sulfat kislota qushib, eritmadan BeSO4 ni kristallantiriladi. Uni chuglantirib berilliy oksid olinadi. BeO dan BeCL2, BeF2 va boshqalar hosil qilinadi. Metall berilliy olish uchun suvsiz suyultirilgan berilliy xlorid elektroliz qilinadi, Metall berilliydan juda sof berilliy olish uchun metallik berilliyni vakuumda buglatish yoki inert gaz atmosferasida zonalar buylab suyuqlantirish (vertikal induksion pechda) dan foydalaniladi. Berilliyning xossalari. Berilliy o'z xossalari bilan ikkinchi gruppa elementlaridan farq qiladi. Masalan, BeCL2 kuchlirok gidrolizlanadi; buning sababi shundaki, berilliyning ion radiusi magniyning ion radiusidan kariyb ikki marta kichik, uning zaryadi esa +2 ga teng. Be - kulrang tusli yengil metall. Metall berilliyning solishtirma og'irligi 1.847gsm3, suyuqlanish haroratsi 1284°S, qaynash haroratsi 2970°S. Uning elektr o'tkazuvchanligi misnikiga qaraganda kariyb 12 marta kam. Berilliy kizdirilganda kislorodda va ...