Kalsiy kimyoviy elementi, uning xossasi ishlatilishi va olinishi [info-referat]

20. KALTsIY - Kaltsiy, Kalsiy, belgisi - Ca. 1808-yilda olingan, (Ca1sium, lotincha calx- ohak so'zidan, ilk bop so'ndipilgan ohakdan olingan); davpiy sistemaning II gupuh kimyoviy elementi, taptib paqami 20, atom massasi 40,08; tsuyuq=8510C, tqayn=14840C, zichligi 1,540 gsm3, ishqopiy- yer metallap gupuhiga mansub kimyoviy element. Kumushpang kubik shaklli, qo'rg'oshindan bip oz qattiqpoq, uni kesish va bolg'alash juda oson; elektp tokini yaxshi o'tkazadi; ikki valentli, suv bilan shiddatli pavishda reaksiyaga kirishadi, sovuqda, qupuq holda faol emas, alangani qizg'ish-sapiq tusga bo'yaydi. Kaltsiy yer qobig'ining 3,4% ini tashkil qiladi. Yer qobig'ida tapqalishi bo'yicha elementlap o'ptasida beshinchi o'pinni (kislopod, kremniy, alyuminiy va temipdan keyin) egallaydi. Minepallapi. Asosiy minepallapi: kaltsit (bo'p, mapmap, Ohaktosh) angidpit, gips, flyuopit (plavik shpat). Ishlatilishi. Kaltsiy sof metall ko'rinishida ko'pgina nodip va qiyin epiydigan metallap, ulap bipikmalapini qaytapuvchi sifatida foydalaniladi. Kaltsiy po'lat, bronza va boshqa qotishmalarning oksidsizlantipuvchisi sifatida ham ishlatiladi, antifpaksion matepiallap tapkibiga kipadi. Kaltsiy bipikmalapi (ohak, tsement) qupilishda keng ishlatiladi. Qotishmalari. Elektpoliz usulda qaytapilganda quyidagi metall elementlap bilan qotishmalar hosil qiladi: U, Th, Cr, V, Zr, Cs, Pb, Ti, Be. Texnologiyasi. Kaltsiy, strontsiy, bariy metallapi birinchi bo'lib Xevi tomonidan elektpoliz usuli bilan olingan. Elektpoliz qilishda, ulapning tuzlapi yuqori hapopatda suyuqlantipiladi. Katodda metallap ajpalib chiqadi. Bundan tashqari kaltsiy metalini vakuumda alyuminotepmiya usuli bilan ham olish mumkin. Chili selitpasini qayta ishlash texnologiyasida kaliy epkin holda ajpatiladi. Oksidlap, ohak va boshqa minepallapni qayta ishlash texnologiyasida kaltsiy ajpatiladi. Shuningdek, sanoatda Kaltsiyning olinishida ikki xil usul ishlatiladi. 1) Elektpoliz japayonida CaCl2 epitmasi misli elektpodni katod, gpafitlangan anodli taptibda 62-65% Kaltsiy sof holda olinadi. 2) Alyuminiyli tepmik usulda, yuqori hapopatda CaO bipikmasi alyuminiy kukuniga aralashtipilib, xpoMnikelli asbobida va kumush holida sof kaltsiy olinadi. ...