Kimyo fanidan ma'ruza kitob [info-referat]

УДК: 54(075) КБК 24 ya 729 М 34 Ma'lumki, ilmiy-texnika taraqqiyotida kimyoning ahamiyati katta. Kimyo xalq xo'jaligining hamma sohalariga kirib bormoqda. Jumladan, foydali qazilmalar qazib olish, metallar va xalq xo'jaligida zarur bo'lgan metallaming qotishmalarini yaratishda kimyo yutuqlaridan keng foydalanilmoqda. Qishloq xo'jaligining mahsuldorligi ham ko'p jihatdan kimyo sanoatiga bog'liq. Mineral o'g'itlar, o'simliklami zarar- kunandalardan himoya qilish vositalari kimyo sanoatining mah- sulotlaridir. Qurilish materiallari, sintetik gazlamalar, plastmassalar, bo'yoqlar, yuvish vositalari, dori-darmonlar ishlab chiqarishda ham kimyoning muhim roli bor. Ushbu kitob akademik litsey va kasb-hunar kollejlari talabalari uchun tuzilgan kimyo fani dasturi asosida, oliy o'quv yurtlariga kiruvchi abituriyentlarga mo'ljallab yozilgan. Kitobdan kimyo faniga qiziquvchi barcha kitobxonlar ham foydalanishlari mumkin. T aq rizch ilar: Tadjiyeva Xosiyat Sultonovoa - k.f.n., dots., Tosh.Tib.akademiyasi, Bioorganik va biologik kimyo kafedrasi o'qituvchisi. Golbahor Umrzoqova - k.f.n., dots., Bux.DU Umumiy kimyo kafedrasi o'qituvchisi. Ш И 0 ISBN 978-9943-02-497-7 © ,,0'qituvchi NMIU, 2012-y. SOZBOSHI Kimyo tabiiy fanlar qatoriga kiradi. U moddalaming tarkibi, tuzilishi, xossalari va o'zgarishlarini, shuningdek, bu o'zgarishlarda sodir boMadigan hodisalami o'rganadi. Kimyoning asosiy vazifalaridan biri - moddalami, ulaming xossalarini o'rganish va ulardan xalq xo'jaligining qaysi tarmoqlarida, qanday maqsadda foydalanish mumkinligini oldindan aytib berishdir. Kimyoning ikkinchi vazifasi - xalq xo'jaligida ishlatiladigan turli xil moddalar olish, masalan, turli xil plastmassalar, mineral o'g'itlar (superfosfat, ammiakli selitra va boshqalar), dori-darmonlar (aspirin, streptotsid va boshqalar) va hokazo. Demak, kimyo - moddalar, ulaming xossalari, moddalaming o'zgarishlari va bu o 'zgarishlarda sodir bo 'ladigan hodisalar haqidagi fandir. Ilmiy-texnika taraqqiyotida ham kimyoning ahamiyati katta. Kimyo xalq xo'jaligining hamma sohalariga kirib bormoqda, foydali qazilmalar qazib olish, metallar va xalq xo'jaligida zarur boMgan metallaming qotishmalarini yaratishda kimyo yutuqlaridan keng foydalanilmoqda. Qishloq xo'jaligining mahsuldorligi ham ko'p jihatdan kimyo sanoatiga bog'liq. Mineral o'g'itlar, o'simliklami zararkunandalardan himoya qilish vositalari kimyo sanoatining mahsulotlaridir. Qurilish materiallari, sintetik gazlamalar, plastmassalar, bo'yoqlar, yuvish vositalari, dori-darmonlar ishlab chiqarishda ham kimyoning ahamiyati katta. Kimyo tabiiy fanlar, jumladan, flzika, geologiya va biologiya bilan uzviy bog'langan. Bundan tashqari, XX asr oxirlarida bir qator yangi fanlar ham vujudga keldi. Masalan, kimyo bilan geologiya o'rtasida geokimyo, biologiya va kimyo orasida tirik organizmlarda sodir bo'ladigan kimyoviy jarayonlami o'rganadigan bioanorganik, bioorga- nik kimyo va biokimyo fanlari rivojlandi. Ushbu kitob akademik litsey va kasb-hunar kollejlari talabalari uchun tuzilgan dastur asosida, oliy o'quv yurtlariga kiruvchilar uchun mo'ljallab yozilgan. Kitobdan kimyo fani o'qituvchilari va maktab o'quvchilari ham foydalanishlari mumkin. 1 BOB. K1MYONING ASOSIY TUSHUNCHA VA QONUNLAR1 1.1. Kimyoda atom-molekular ta'limot Atom-molekular ta'limotning asosiy qoidalari XVII asrning o'rtalariga kelib M.V. Lomonosov tomonidan ishlab chiqildi. Unga ko'ra, barcha moddalar ...