Kimyoviy reaksiyalar tezligi va kimyoviy muvozanat [info-referat]

KIMYOVIY REAKSIYALAR TEZLIGI VA KIMYOVIY MUVOZANAT Kimyoviy reaksiyalarning tezligi Kimyoviy reaksiyalarning tеzligi reaksiyaga kirishayotgan moddalarning molyar konsentratsiyasini vaqt birligi ichida o'zgarishidir. C2-C1 moddalar konsentratsiyasining o'zgarishi. t2-t1 vaqt oralig'i mA+nBqC+rD da VqK[A]m[B]n Kimyoviy reaksiya tеzligi reaksiyaga kirishayotgan moddalarning konsentratsiyasiga, tеmpеraturaga, katalizatorga va boshqa faktorlarga bog'liq bo'ladi. Reaksiyalar tеzligining konsentratsiyaga bog'liqligi massalar ta'siri qonuni bilan ifodalanadi: reaksiyaning tеzligi reaksiyaga kirishuvchi moddalarning konsentratsiyalari ko'paytmasiga to'g'ri proporцionaldir. bu еrda va moddalarning ayni vaqtdagi molyar konsentratsiyalari. m va n -ularning stеxiomеtrik koyffitsеntlari. K - proporцionallik koyffitsenti bo'lib, unga reaksiyaning tеzlik konstantasi dеyiladi. 1-misol. Elementning yonish reaksiyasi quyidagi tеnglama bilan ifodalanadi: C2H4+3O2 =2CO2+2H2O Bu reaksiyada kislorodning konsentratsiyasi 3 barobar oshirilsa, reaksiya tezligi necha marta ortadi? Yechish: Massalar ta'siri qonuniga muvofiq, kislorodni oshirishga qadar reaksiya tezligi: V=K[C2H4][O2]3 bo'ladi. Kislorod konsentratsiyasi 3 marta oshirilgandan keyingi reaksiya tezligi V=27K[C2H4][O2] bo'ladi. Demak, reaksiya tezligi 27 marta ortadi. 2-misol. Agar sirka kislotasi bilan etil spirtining dastlabki konsentratsiyasi 0,1 moll ma'lum vaqt o'tgandan keyingi konsentratsiya 0,05moll ga teng bo'lsa reaksiya tezligi qanday o'zgaradi? Yechish: Reaksiya tezligi: CH3COOH +C2H5OH = CH3COOC2H5 + H2O Bundan V=K[CH3COOH][C2H5OH] Masala shartiga ko'ra reaksiyaga kirishuvchi moddalar konsentratsiyasi ma'lum vaqt o'tgandan keyin ikki (0,1:0,05=2) marta kamayadi. Bu xolda reaksiya tezligi V=K[12 CH3COOH][12C2H5OH]=14 K[CH3COOH].[C2H5OH] Dеmak, reaksiya tеzligi 4 marta kamayar ekan. 3-misol. A va B moddalar orasidagi reaksiya quyidagicha ifodalanadi. 2A+B=C A-moddaning dastlabki konsentratsiyasi 3,2 moll, B niki 1,6 moll. Reaksiyaning tezlik konstantasi 0,75. Reaksiyaning dastlabki tezligini va reaksiyaning bir qadar vaqt o'tib, A moddaning konsentratsiyasi 0,5 moll ga kamaygandagi tеzligini toping. Yechish: Reaksiyaning dastlabki tezligi V=K[A]2[B] = 0,75(3,2)2.1,6=12,29 moll bo'ladi. Reaksiya tenglamasiga ko'ra A modda konsentratsiyasi 0,5 moll ga kamaysa B niki bunga nisbatan ikki barobar kamroq 0,5:2q0,25 kamayishi kerak. Shunga asosan bir qadar vaqt o'tgandan keyin A moddaning konsentratsiyasi 3,2-0,5q2,7 moll, B moddaniki esa 1,6-0,25q1,35 moll bo'ladi. V=K[A]2[B] =0,75.(2,7)2.1,35=7,38 moll bo'ladi. 4-misol. 2NO + O = 2NO2 reaksiya uchun olingan moddalarning dastlabki konsentratsiyasi [NO]=0,08 moll, [O2]=0,16 moll. [NO] ning konsentratsiyasi 0,03 molga kamayganda [NO], [O2] va [NO2] larning konsentratsiyalari qanday o'zgarishini hisoblang? Yechish: Gazlar orasida boradigan reaksiyada olingan va hosil bo'lgan moddalar konsentratsiyasi o'zgarishini bir-biriga nisbatan reaksiya tenglamasidagi stexiometrik koyffitsentlar nisbati [NO] : [O2] : [NO2] = 2 : 2 : 1 bo'ladi. Masala shartiga ko'ra [NO]=0,08-0,03=0,05 moll. 2:1:2 ga asosan [O2] [NO]dan 2 marta kam. [NO2] esa [NO]ga teng bo'lgani uchun moll [NO2]= +0,016 moll bo'ladi. Kimyoviy reaksiya borishi uchun olingan moddalar konsentratsiyasining o'zgarishi ishora jihatdan manfiy reaksiya mahsulotlariniki esa musbat bo'ladi. Shuning uchun [NO2] o'zgarishi musbat ...