Kislorodli organik birikmalar, Spirtlar, Elilenglikol gletsirin [info-referat]

Kislorodli organik birikmalar . Spirtlar. Elilenglikol gletsirin R e j a : Umumiy tavsif Izomeriya va nomeklatura Olinishi va ishlatilishi Molekulasida bitta yoki bir nechta gidroqsil gruppa -OH saqlaydigan birikmalar spirtlar deb ataladi. Bir atomli to'yingan spirtlar. To'yingan uglevodorodlarda bitta vodorod atomi o'rnini gidroqsil gruppa egallasa, bir atomli to'yingan spirtlar hosil bo'ladi. Ular CH2n+2OH umumiy formulaga ega. Spirtlar ham o'z gomologik qatoriga ega bo'lib, bir vakilining tarkibi o'zidan oldingi va keyingilaridan CH2 - gruppaga farq qiladi. Etil spirt quyidagi elektron formulaga ega: Elektron formulasida ko'rinib turibdiki, kislorod atomi bilan vodorod atomi o'rtasidagi kimyoviy bog'laishlardan bittasi juda qutblangan. Nomenklaturasi va izomeriyasi. Oddiy spirtlar nomi radikal nomiga spirt so'zini qo'shib o'qish bilan hosil bo'ladi Sistematik nomenklatura (IYUPAK) bo'yicha spirtlar nomi tegishli to'yingan uglevodorod nomiga «ol» qo'shimchasini qo'shib o'qiladi va gidroqsil qaysi uglerod atomida turganligi nomer bilan ko'rsatilad: Bir atomli to'yingan spirtlarda izomerlar soni tegishli uglevodorodlarga nisbatan gidroqsil gruppaning joylashishi hisobiga ko'p bo'ladi. Masalan, butanning ikki izomeri bo'lsa, butanol to'rtta izomerga ega: Spirtlar gidroqsil gruppaning molekulada qanday uglerod atomida joylashganligiga qarab birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi spirtlarga bo'linadi. Molekulada uglerod atomlari birlamchi ; ikkilachi ; uchlamchi va to'rtlamchi bo'ladi. Agarda gidroqsil gruppa birlamchi uglerod atomi bilan bog'langan bo'lsa, birlamchi spirt, ikkilamchi uglerod atomi bilan bog'langan bo'lsa, ikkilamchi, uchlamchi uglerod atomi bilan bog'langan bo'lsa, uchlamchi spirt deyiladi. Tabiatda uchrashi va olinish usullari. Spirtlardan metanol va etanol kam miqdorda sof holatda, o'simliklardan olinadigan efir moylarda va o'simlik a'zolarida uchraydi. Spirtlar oddiy va murakkab efirlar holatida tabiatda keng tarqalgan. Spirtlar asosan quyidagi usullarda olinadi: 1. Murakkab efirlar gidroliz qilib olinadi: 2. Galoid birikmalarga ishqorlarning suvli eritmasi ta'sir ettirib olindi: 3. Etilen uglevodorodlarga temperatura va katalizator - rux xlorid ishtirokida suv ta'sir ettirib olinadi: Sanoatda metanol is gazidan sintez qilib olinadi: Sanoatda etil spirt kraxmal (guruch, bug'doy, kartoshka va hokazo) va kletchatka (o'rmon xo'jalik chiqindilari, g'o'zapoya) saqlaydigan o'simlik xomashyolarini bijg'itish yo'li bilan olinadi: Kletchatka saqlaydigan o'simliklardan olingan etil spirt «gidroliz spirt» deb ataladi, chunki uning tarkibida 0,3-0,5 % gacha metil spirt bo'ladi. Shuning uchun «gidroliz spirt» sintetik kauchuk olishda ishlatiladi. Fizik xossalari. Spirtlarning birinchi to'rt vakili harakatchan suyuqlik bo'lib o'ziga xos hidga ega. Spirtlarning molekulyar massasi ortishi bilan qaynash temperaturasi ham ortib boradi (7-jadval). 7-jadval Spirtlarning fizik xossalari Spirtlarning qaynash temperaturasi, shu spirt molekulasidagi radikal asosida hosil bo'lgan galoid birikmaning va oddiy efirning qaynash temperaturasidan doimo yuqori bo'ladi. Masalan, Spirt molekulasining tuzilishi suvning molekula tuzilishiga o'xshash bo'lib, uglevodorod radikali va vodorod atomi kislorod atomi bilan bir chiziqda yotmasdan, ...