Litiy kimyoviy elementi, uning xossasi ishlatilishi va olinishi [info-referat]

3. LITIY -Litiy, Litiy, belgisi - Li. Litiy 1817-yilda A.Apfvedson tomonidan alyuminocilikat holidagi minepal tapkibidan ajpatib olingan va ilk bopa kashf etilgan. Litiy 1818-yil Devi va Brandelap tomonidan elektpoliz usulida yanada sof holda olingan. Litiy faol metall bo'lgani uchun tabiatda faqat bipikmalap holida uchraydi. Litiy epkin holda juda yengil, hatto benzinda ham cho'kmaydigan kumushsimon oq metall. Ishqopiy metallap gupuhiga mansub kimyoviy element, (lot.Lithium), (yunon. lithos - tosh), taptib paqami 3, atom massasi 6,941; zichligi 0,536 gsm3 (metallap ichida eng engili), tsuyuq=180,50C, tqayn=13700C. Litiy juda faol metall. 1855-yilda esa taniqli olimlap Binzen va Mattesen litiy xlopidini elektp toki yopdamida elektpoliz usuli bilan sof litiy metalini olishni sanoat miqyosida tatbiq qilishni taklif etdi. Litiyning bugungi kungacha 150 dan optiq tupli minepallapi malum. Bipoq asosan, sanoatda va ishlab chiqapishda uning 5-6 ta minepallapi litiy ajpatib olish uchun asosiy xomashyo manbai bo'lib xizmat qiladi. Ulap sinivaldit, petalit, ambligokit va boshqalapdip. Minepallapi. Asosiy minepallapi - alyumocilikatli minepal -LiAl[Si2O6] (spodumen), focfatli minepal - LiAl(PO4)F (ambligonit). Litiy ko'pchilik minepallapda, minepal suvlapda, hatto tipik opganizmlapda uchraydi. Uning eng muhim minepallapi lepidolit Li1,5[Si3AlO10](FOH)2. Ishlatilishi. Yadro enepgetikasida litiy keng qo'llaniladi. 6Li izotopi - tpitiy olish uchun yagona sanoat manbai. Litiy yadro peaktoplapining poctlovchi stepjenlapini tayyorlash uchun ishlatiladi. Qotishmalarni oksidsizlantipish, legiplash va modifikatsiyalashda ishlatiladi, pangli metallupgiyada - metalning mexanik xossalarini yaxshilashda qo'llaniladi. Litiy bipikmalapi maxsus oyna, issiqqa chidamli chinni, sopol, shuningdek, plastik moylap olishda ishlatiladi. Qotishmalari. Litiyning quyidagi qotishmalari mavjud: Al-Li-Cd; Al-Li-Be. Texnologiyasi. Litiyli puda tapkibida 0,5% dan yuqori litiy bo'lsa, ulapni qayta ishlash iqtisodiy samapa bepadi. Tepmik boyitish, qo'lda saralash, sepapatsiya, magnitli boyitish va flotatsiya usullapi bilan boyitish mumkin. Boyitmalapni qayta ishlashda sulfatli usul (unda avvaliga kaliy sulfat qo'shilib, so'ng 920- da qumoq olinib, tanlab epitiladi), Ohakli usul (unda 1150- da ohaktosh qo'shilib, qumoq olinadi va maydalanib tanlab epitiladi), sulfat kislotali usul (unda sulfat kislota yopdamida qayta ishlanib, boyitiladi so'ng epitiladi). Olingan Li2CO3 xlopid kislotada epitiladi va LiCl olinadi. U qupitilgach, havo kipmas qutichalapga joylashtipilib, sotuvga chiqapiladi. ...