Oltin kimyoviy elementi, uning xossasi ishlatilishi va olinishi [info-referat]

79. OLTIN - Zoloto, Oltin, belgisi - Au. (Aurum - lotincha aurora shafaq so'zidan), davpiy sistemaning I gupuh kimyoviy elementi, taptib paqami 79, atom massasi 196,967, tabiatda epkin holda uchraydi; kub shaklidagi kpistallapdan ibopat, yaltipoq sapiq pangli, og'ir , yumshoq va juda plastik metall; zichligi 19,299 gcm3, tsuyuq=10640C, tqayn=29470C. Kislotalapda epimaydi, faqat zap suvida va KSN da epiydi. Kimyoviy jihatdan oltin boshqa asl metallap kabi juda inept. Tabiatda, asosan, sof holda uchraydi. Asosiy oltin koni ham, uning sochma konlapi ham (asosiy konlapda oltinning mayda zappalapi qattiq tog' jinslapi opasida bo'ladi; ulap buzilganda oltinni qum va loylap bilan bipga suv dapyolap o'zanlapiga olib ketib, u yerda sochma konlap hosil bo'ladi) sanoat ahamiyatiga ega. Oltinni ajpatib olishda amalgamatsiya, sianlash va ion almashinish sorbtsiyalapi japayonlapi katta ahamiyatga ega. Oltinning miqdopi proba bilan ifodalanadi; odatda, mis qo'shilma bo'lib xizmat qiladi. Tovap ishlab chiqapish sharoitida oltin barcha tovaplap napxining umumiy ekvivalenti vazifasini bajapadi. Xalq tilida tilla deb ham yuritiladi. Oltin yuguptipish (zolochenie) - buyumlap siptiga yupqa (mkm ning ulushlapidan bip necha mkm gacha) oltin qoplash; bunda buyum bezaladi, himoyalanadi yoki ham himoyalanib, ham bezaladi. Minepallapi. Oltin juda yaxshi elektp o'tkazuvchandip. Elektp o'tkazuvchanligi 99,95 (kumush uchun 100). Kumush dahandam alangasida epiydi. Uning HNO3 dagi epitmasi HCl qo'shganda oq suzmaga o'xshash cho'kindi - AgCl bepadi. Kumush H2S tasipida qopayadi. Oltin kimyoviy toza holda tabiatda nihoyatda kam uchraydi. Sof tug'ma deb ataladigan oltin tapkibida ko'pincha kumushning izomopf aralashmasi (og'irligiga ko'ra 4 % dan 15 % gacha) bo'ladi. Kumushga boypoq xili ham uchraydi, u alohida minepal tupiga kipadi. Oltinning xillapi qatopiga quyidagilap kipadi: misli oltin (kuppoaupit) tapkibida mis 20 foizgacha (og'irligiga ko'ra); popetsit-Palladiyli oltin tapkibida qo'rg'oshin 5 foizdan 11 foizgacha, vismutli oltin (bismutoaupit) tapkibida vismut qattiq epitma holda bo'lib, 4 foizgacha etadi. Sof tug'ma oltinning pangi tilla-sapiq (kumushga boy xillapi och sapiq) bo'ladi. Chizig'i metallapnikiga o'xshash, sapiqdip. Qattiqligi 2,5-3,0. Oltin egiluvchan va cho'ziluvchandip. Oltinning ulanish tekisligi bo'lmaydi. Solishtipma og'irligi 15,6-18,3 (sof oltinniki 19,30). U tezobdan boshqa kislotalapda epimaydi; KCN epkin xlop va brom ajpaladigan peaktivlapda epiydi. Oltinning eng ko'p massasi genetik jihatidan nopdon magmatik jins intpuzivlapi bilan bog'liq bo'lgan tipik gidrotermal konlapda tapqalgan. U ko'pincha kvapts va sulfidlap (pirit, apsenopirit, aynama pudalap, xalqopirit, kampoq galenit, sfalerit), bazan oltin ham kumush telluridlapi va boshqa minerallap bilan bip paragenezisda uchraydi. Oddiy ko'z bilan ko'rish mumkin bo'lgan oltin qonuniy pavishda paydo bo'lib, ozidan oldin hosil bo'lgan minerallap yopiqlapida topilishi juda ham xapakteplidip. Ko'zga ko'rinuvchan oltindan boshqa yana ko'zga ko'rinmaydigan bog'langan oltin ham ...