Polisaxaridlar [info-referat]

Mavzu: Polisaxaridlar Reja: I.Kirish: Uglevodlarning klassifikatiyasi. II.Asosiy qism: 1. Mona va disaxaridlar. 2. Polisaxaridlarning tuzilishi va xossalari. 3. Kraxmal.Uning xossalari va qo'llanishi. 4. Selluloza. Uning xossalari tabiatda tarqalishi. 5. Polisaxaridlarning ishlatilishi. II.Xulosa. Polisaxaridlarning ahamiyati. Uglevodlar tabiatda keng tarqalgan bo'lib, inson hayotida muhim ahamiyatga ega. Ular oziq-ovqat tarkibiga kiradi. Insonning energiyaga bo'lgan ehtiyoji ovqatlanishda ko'p miqdorda uglevodlar qabulqilish hisobiga qondiriladi. Uglevodlarning ayrim turlari o'simlik hujayralari qobig'I tarkibiga kiradi va mehanik tayanch vazifasini bajaradi. Bu turdagi uglevodlardan kimyoviy qayta ishlash yo'li bilan sun'iy ipak, portlovchi modda va boshqalar olinadi. Sanoatda uglevodlardan biyokimyoviy usul bilan sprtlar, kislotalar, oksikislotalar va boshqa mahsulotlar olinadi. Ba'zi bir uglevodlar va ularning hosilalari dorivor moddalar bo'lib, tibbiyotda qo'llaniladi. Uglevodlarning bizga ma'lum bo'lgan nomoyondasi-glukoza o'simlik sharbatlarida, mevalarda va ayniqsa, uzumda keng tarqalgan. Glukoza inson va hayvonlar qonida hamda to'qimalarida doimo mavjud bo'lib, hujayrada boradigan reaksiyalar uchun bevosita energiya manbai bo'lib xizmat qiladi. Sog'lom inson qonida glukoza miqdori 0,08-0,11% ni tashkil qiladi. Ba'zi bir potologik hollarda masalan qandli diabetda, glukoza siydik bilan tashqariga chiqarib tashlanadi. Uglevodlar o'simliklarda fotasintez jarayonida hosil bo'ladi. Fatosintez jarayonini umumiy ko'rinishda quyidagicha ifodalash mumkin. n CO2 + mH2O quyosh energiyasi Cn(H2O)m + nO2 Uglevodlar degan nom, bu sinf birikmarining ko'pini kimyoviy tarkibi Cn(H2O) m umumiy formula bilan ifodalanganligidan kelib chiqqan bo'lib, uglerod va suvdan tashkil topgan degan ma'noni bildiradi. Uglevodlarni ularning tuzilishiga ko'ra monosoxoridlar, disaxaridlar va polisaxaridlarga ajratish mumkin. Gidrolizlanmaydigan va oddiy uglevodlarga ajralmaydigan uglevodlar monasaxaridlar deyiladi. Bu moddalarning ko'pchiligining tarkibi umumiy C2 H2n On Formulaga mos keladi, yani ularda uglerod atomlarining soni kislorod atomlarining soniga teng. Monosaxaridlarni alifatik poliollarning oksidlangan mahsulotlari deb qarash mumkin. Chunki bu moddalar tarkibida gidroqsil gruppalar bilan bir qatorda aldegia yoki keton gruppalar ham bo'ladi. Ammo monosaxaridlar gidrolizga uchramaydi. Monosaxaridlarning nomi, ularning male kulasidagi uglerod atomlar sonini lotincha nomiga oza qo'shimchasi qo'shib o'qish bilan hosil bo'ladi. Masalan: C3H6O3 - trioza C4 H8 O4 - tetroza C5 H10 O5 - pentoza C6 H12 O6 - geksoza C7 H14 O7 - geptoza Aldegid gruppasiga ega bo'lgan monosaxaridlar aldozalar, keton gruppasiga ega bo'lganlari esa ketozalar deb ataladi. Tabiatda, asosan pentoza va geksozalar uchraydi. Pentozalar. C5 H10 O5 tabiatda, asosan birikma holida polisaxarid pentozalar (C5 H8 O4)n hamda o'simlik va daraxt yelimi tarkibida bo'ladi. Pentozalar esa yog'ochda (10-15%) , xashakda va urug'lar qobig'ida ko'p bo'ladi. Pentozalar monosaxaridlar uchun xos bo'lgan barcha reaksiyalarga kirishadi. Lekin pentozalarning geksozalardan farqi shuki, mikroorganizmlar ta'siriga ancha chidamli, bijg'imaydi. Pentozalar uchun yana bir xarakterli reaksiya ular mineral kislotalar ta'sirida furfurolga aylanadi. ...