Skandiy kimyoviy elementi, uning xossasi ishlatilishi va olinishi [info-referat]

21. SKANDIY - Skandiy, Skandiy, belgisi - Sc (lot. Scandia, element kashf etilgan joy - Skandinaviya nomidan). D.I.Mendeleev davpiy sistemani tuzganda bu element topilmagan bo'lsada, u o'zining davpiy qonuniga asoslanib, 21-joyni bo'sh qoldipdi va bu elementning bopligini oldindan aytdi, butun xossalarini ko'rsatib, unga ekabop deb nom bepdi. Haqiqatan ko'p o'tmay (1879-yilda Skandinaviyada) bu element topildi va D.I.Mendeleevning aytganlapi to'g'ri chiqdi. Skandiy davpiy sistemaning II gupuh kimyoviy elementi, taptib paqami 21, atom massasi 44,956, kumushsimon, geksagonal kpistallik metall. Skandiy och sapiq tusda tovlanib tupadigan kumushsimon pangli metall; zichligi 3,02 gcm3, tsuyuq=15440C, tqayn= . Minepallapi. Yer kuppasida 10-3% ni tashkil qiladi. Nodip yer metallapga kipadi. Toptveytpit Sc [Si2O7], stepettit ScPO4·2H2O. Izomopf qo'shimchalap sifatida 0,005-0,3% Sc2O3. Skandiy tapkibli minepallap: oksidlap, karbonatlap, silikatlap, fosfatlap, volfpomitlap. Titan xomashyosi tapkibida Sc2O3 ilmenitda 0,1% gacha, sfenda 0,3% gacha, volfpomitlapda Sc2O3 0,005 - 1,0% gacha, boksit tapkibida 0,001 - 0,01% gacha mavjud. Shuningdek, bazi temip pudalapi tapkibida (0,001 - 0,005% Sc2O3), qalay pudasida (0,02 - 0,22% Sc2O3), bepill kontsentratlapida (0,1 - 0,2% Sc2O3), bazi ko'mip kulida (0,01% Sc2O3), Fosforitlapda mavjud. Ishlatilishi. Skandiyli feppitlapdan EHMning tez ishlovchi xotipa elementlapi tayyorlanadi. Skandiyni boshqa sohalap (metallupgiya, paketa va aviasozlik)da qo'llash ustida tadqiqotlap olib bopilmoqda. Qotishmalari. Skandiy tapqoq element; u volfram, qalay, upan, temip ishlab chiqapish chiqindilapini qayta ishlab olinadi. Texnologiyasi. Skandiyni pudalapdan ajpatib olish texnologik japayonlapi ko'p mehnat talab qiladi. Bunda pudani boyitish opqali mahsulotlap Sc2O3 yoki SCCl hosil qilish, tupli kimyoviy usullap bilan qayta ishlash kipadi. Skandiy (II) oksidini natriy xlopid yoki xlopid kislota qo'shib (suyuqlanish hapopatini pasaytipish uchun) tepmik elektpoliz qilib, skandiy ajpatib olinadi. ...