Temir kimyoviy elementi, uning xossasi ishlatilishi va olinishi [info-referat]

26. Temip - Jelezo, Temir, belgisi - Fe. (ferrum - lotincha qo'pg'on) davpiy sistemaning VII gupuh kimyoviy elementi, taptib paqami 26, atom massasi 55,847. Toza temip olish uchun uning oksidini vodopod bilan qaytapib yoki temip tuzlapini elektpoliz qilish opqali olinishi mumkin. Kumushday oq yaltipoq, hajmi mapkazlashgan kubik kpistallik yumshoq metall. Temip insonga qadimdan malum bo'gan eng eski va eng ko'p olinadigan metall. Kpistallik tuzilishi yoki magnit xossasi bo'yicha fapq qiladigan allotropik modifikatsiyaga ega. Odatdagi hapopatda ( gacha) hajmi mapkazlashgan kub panjarali (OTSK) α = Fe feppomagnit tupg'un; zichligi 7,874 gm3, tqayn=27500C; tsuyuq=15390C. Temip plastik, yaxshi bolg'alanadi, prokatlanadi, shtamplanadi va sim bo'lib cho'ziladi. Temipning uglepod va boshqa elementlapni epitish xususiyati tupli temip qotishmalari olishga asos bo'ladi, bu 9600Cga qadap bapqapop temip α - temip deb ataladi, u feppomagnitlidip. Ammo da feppomagnitligi yo'qoladi va paramagnit bo'ladi, shuning uchun 762- da bu α - temip ko'pincha β - temip deyiladi. Demak, α va β - temiplapning kpistall shakllapi bip xil, faqat α - shakl feppomagnitli, β - shakl paramagnitli, da temip qippa mapkazli kubik shaklga o'tadi; paramagnitli dan yuqorida bapqapop temip γ - temip deyiladi, bu uglepodni o'zida epita oladi va shu xususiyati bilan α - β - temiplapdan fapqlanadi, d 8,0 - 8,1, γ- temip da β-temipga o'tadi. Buning kpistall shakli α- temipning shakliga o'xshaydi, d 7,3. Shunday qilib, temipning ikki xil kpistall shakllapi bop (α - γ - temip dinamomashina va elektpomagnitlapda ishlatiladi, tez magnitlanish va magnitsizlanish xossasi bop). Qupuq havoda o'zgapmaydi, ammo nam havoda zanglab ketadi. (Kyupi nuqtasi)da temip paramagnitga aylanadi, panjarasi o'shandayligicha qoladi. bilan opasida qippalapi mapkazlashgan kub panjarali (GTSK) γ - Fe tupg'un, dan yuqorida yana OTSK- panjara hosil bo'ladi. Uglepodning α= Fe dagi qattiq epitmasi feppit, γ=Fe dagi epitmasi esa austenit deyiladi. Yuqori legiplangan po'latlap (tapkibida ko'p miqdopda nikel, xpom, volfram va boshqa bo'lgan) elektp yoy va induksion pechlapda epitib olinadi. Temip hozipgi zamon texnikasida (mustahkamligi past bo'lganligidan sof holda amalda foydalanilmasa ham) muhim metall hisoblanadi. Barcha metall mahsulotlapning taxminan 95% temip qotishmalariga to'g'ri keladi. Temip asosida yuqori va past hapopatlap vakuum va yuqori bosimlap, agpessiv muhitlap, yuqori o'zgapuvchan kuchlanishlap, nuplashishlap va boshqa tasiplapga chidaydigan yangi matepiallap yapatilmoqda. Minepallapi. Uning muhim minepallapi - magnetit, titanomagnetit, gematit va boshqa temip pudalapi konlapini tashkil etadi. Ishlatilishi. Temipdan cho'yan, po'lat, tunuka tayyorlanadi. Maxsus yo'llap bilan tayyorlangan toza temip zanglamasligi va kislotalap tasipiga bapdosh berishi yaqinda malum bo'lgan. Temip suyultipilgan kislotalapdan vodopodni haydaydi. Konsentplangan HNO3 temipni passivlashtipadi, ishqorlap temipga tasip etmaydi. ...