Abu Nasr Farobiy

ABU NASR FAROBIY Reja: Abu Nasr Farobiy hayoti Abu Nasr Farobiyning ijodi Abu Nasr Farobiyning asarlari Farobiy ilmlarni tavsiflashi Farobiyning e'tiborga sazavor fikrlari Abu Nasr Farobiyning musiqaga qo'shgan hissasi Abu Nasr Farobiy hayoti Forobiy (taxallusi; to'liq nomi Abu Nasr Muhammad ibn Muhammad ibn Uzlug' Tarxon Forobiy) (873, Forob shahri - 950, Damashq) - O'rta Osiyoning ulug Turkiy mutafakkiri va qomusiy olimi. Yunon falsafasini chuqur bilgani, unga sharxlar bitganligi va jahonga targ'ib qilgani hamda zamonasining ilmlarini puxta o'zlashtirib, fanlar rivojiga ulkan hissa qo'shgani uchun al Muallim assoniy (Ikkinchi muallim, Aristoteldan keyin), Sharq Arastusi nomlariga sazovor bo'ldi. F. Sirdaryo sohilidagi Forob (O'tror) degan joyda turkiy qabilaga mansub harbiy xizmatchi oilasida tavallud topadi Abu Nasr FarobiyNING IJODI Farobiy yashagan davrda O'rta Osiyoda feodal urushlar avjga chiqqan, ilm va ma'rifat e'tiborsiz qolgan edi. Shu sababli ko'p olimlar Arab halifaligining markaziy shaharlariga masalan Bog'dod shahriga borib o'z bilimlarini oshirishga harakat qilgan edilar. Farobiy shu maqsad bilan Bog'dodga jonaydi. Bog'dod yirik markaziy shahar bo'lib, unda turli xalq vakillari uchratish, ilmning juda ko'p sohalariga doir kitoblarini topish mumkin bolgan. Farobiy Bog'dodda tashkil etilgan BaytulHikmatda halifalikni turli o'lkalaridan jumladan O'rta Osiyodan kelgan yirik olimlar bilan birga hamkorlik qildi, ulardan ko'p ilmlarni o'rgandi. Farobiy ilmlarni o'rganishda diniy e'tiqodlarga rioya qilmaydi, u tip va mantiq ilmini Harron shahriga borib nasroniy tabib Yuxanna ibn Qunnoyidan hikmat va yunon tilini nasroniy Abu Bashar Mattodan o'rganadi. Farobiy matematika va mantiq ilmiga juda ko'p qiziqdi. U turli tillarni o'rganish bilan shug'allanib arab tilini ham Bog'dodda o'rgandi. Farobiy dariy(fors-tojik), yunon, suryoniy kabi ko'p tillarni bilgan. Farobiy o'sha davrlarda matematika fanining bir tarmog'I hisoblangan muzika bilan ko'p shug'ullanadi. Meditsina sohasida ish olib borib, uni yaxshi egallaydi. Farobiy ayniqsa falsafa bilan ko'p shug'ullanadi, bu fanni chuqur o'rganish uchun boshqa fanlardan foydalanadi. ABU NASR FAROBIYNING ASARLARI Mavjud ma'lumotlarga qaraganda, Farobiy 160 dan ortiq asar yozgan. Lekin ularning aksariyati bizgacha yetib kelmagan. Shunga qaramay, mavjud risolalarining o'ziyoq uning bugok olim ekanligidan dalolat beradi. FAROBIY ILMLARNI TAVSIFLASHI Farobiy ilmlarni quyidagicha tasniflaydi: 1) til haqidagi ilm (grammatika, she'riyat, to'g'ri yozuv va boshqalarni o'z ichiga oladi); 2) mantiq (8 bo'limdan iborat bo'lib, tushuncha, muhokama, xulosa, sillogistika, dialektika, sofistika va boshqalarni o'z ichiga oladi); 3) matematika (arifmetika, geometriya, astronomiya, mexanika, optika, sayyoralar, musiqa va og'irlik haqidagi ilmdan iborat); 4) tabiiy ilmlar, ilohiy ilmlar yoki metafizika; 5) shahar haqidagi ilm (siyosiy ilm, fiqh, pedagodika, axloqshunoslik va kalom kiradi). FAROBIYNING e'tiborga sazavor fikrlari Farobiyning e'tiborga sazovor fikrlaridan biri jamiyat taraqqiyotida geografik muhitning o'rni masalasidir. Uning ...