Kristall qattiq jismlarda issiqlik hodisasi

Kristall qattiq jismlarda issiqlik hodisasi Reja: Kristall jismlar issiqlik sigimi. Dyulong-Pti qonuni. issiqlik sigimining kvant nazariyasi. issiqlik o'tkazuvchanlik. issiqlikdan uzatish va kengayish. qattiq jismlarning issiqlik sigimi deb temperatura bir gradusga uzgarganda uning ichki energiyasi o'zgarishi miqdoriga aytiladi. U kuyidagiga teng: . Jismning xajmi uzgarmas bo'lganda issiqlik sigimi: , bosim uzgarmas bo'lganda esa: bo'ladi. Odatda, temperatura uzgarganda kristall qattiq jismlarning xajmi kam uzgarganligi tufayli ularning issiqlik sigimi desa bo'ladi. (Xona temperaturasida sigim sigimdan ~ chamasi ortik xolos). Demak gramm molekulyar (molyar) issiqlik sigim: bo'ladi. bir atomli kristall qattiq jismning molyar issiqlik sigimi bo'lishi kerak. Bu qonunni Dyulong-Pti qonuni deyiladi. quyidagi jadvalda bazi moddalarning issiqlik sigimi berilgan: Ikki atomli kristallar uchun bir atomli kristallarnikidan 2 barabar, yani chunki bularning bir grammoli energiyasi 2 barabar ko'p, uch atomli kristallar uchun bo'lishi kerak. Bir kator kristallar uchun o'lchashlar mos qiymatlarni beradi. Kvant nazariyasiga asosan past temperaturalarda Dyulong-Pti qonunidan chetlashish kuzatiladi, anikrogi issiqlik sigimining kamayishi kuzatiladi. Misol: 1821 yil Zeebek effekti ochilgan. Ikki xil o'tkazgich uchlari kavsharlanib, ularning uchlarining temperaturasi har xil bulsa, bu o'tkazgichda termo E.Yu.K. hosil bo'ladi: -termo E.Yu.K. koeffitsenti: Bu Zeebek effektiga asosan termopara yaratilgan (A.F.Ioffe). qattiq jismlarning issiqlikdan kengayishini tushintirish uchun qattiq jism zarralarining o'zaro ta'sir energiyasining ular orasidagi masofaga bog'liqligi chizmasiga murojot kilamiz: Agar zarralar o'z muvozanat vaziyatlarida mutloko harakatsiz bulsa ularning kinetik energiyasi nolga teng bular va ular orasidagi masofa ga teng bo'lib, potentsial chuqurning tubida joylashgan bular edi. Bu absolyut nol temperaturada bo'lishi mumkin edi. Ammo, xakikatda zarralar o'z muvozonat vaziyatlari atrofida tebranib turadilar, yani muayyan kinetik energiyaga ega bo'ladi. temperatura ortishi bilan bu kinetik energiya xam ortib boradi. temperaturada zarra kinetik energiyaga ega bo'lib, chapga nuqtaga, ungga nuqtaga chetlashadi. Potentsial egri chiziqning nosimmetrikligi tufayli tebranayotgan zarraning o'rtacha vaziyati endi ga teng bulmay, undan ungga siljib qiymatga erishadi. Temperaturani gacha oshirilsa, zarraning kinetik energiyasi yuqori qiymatni oladi. Bunda zarra chapga nuqtagacha, ungga va nuqtagacha chetlashadi, o'rtacha vaziyat esa qiymatga erishadi. Shunday qilib, temperatura ortib borganida kristall panjarasi tugunlari oraligi ortadi, yani issiqlikdag kengayish yuz beradi. issiqlikdan kengayish , bu yerda -issiqlikdan kengayish koeffitsenti deyiladi. issiqlikdan kengayish koeffitsenti ning atomlar (molyar) Sv issiqlik sigimiga nisbati mazkur modda uchun temperaturaga bog'liq bo'lmagan doimiydir: Gryuneyzen qonuni deyiladi. Щakikatdan, bu ikki hodisa temperatura ortganda atomlararo masofa ortishiga boglangan. Shunday qilib, xulosa qilib aytilsa, qattiq jismlardagi barcha o'zgarishlar temperaturaga bog'liq bo'ladi. ...