Universial to'plamlar. Didaktik materiallar

Universial to'plamlar. Didaktik materiallar Reja: 1. Munosabatlar xossalari - A ko'plikning harbir elementi bu munosabatda o'z-o'zi bilan birgadir, (X,X)-(1,1), (2,2), (3,3), (4,4) turdagi barcha juftliklar shu munosabat grafigiga moyildir. 2. Dekart - AxB dekart ko'paytmasi deb, birinchi elementlari A ga, ikkinchi B ga taaluqli bo'lgan barcha juftlilik ko'pligi tushuniladi, ya'ni AxB = j(x,y)Ix(-L) va y(-v. Odatda birorta xossalar bilan aniqlangan predmetlar, oldindan berilgan asosiy yoki universial to'plamlar predmetlardan ajralib turadi (shu xususiyatga ega bo'lgan predmetlarning to'plami), masalan, Navoiy ko'chasida yashovchi bolalarning to'plamidan biz aniqini (konkret, bizga ma'lum) guruhini (to'plamini) xossalarga qarab ajratdik. Bu holda bu guruhning hamma bolalarning to'plami universal to'plam sifatida rol' o'ynaydi. Agar universial to'plam sifatida shu bog'chaning hamma bolalarini olsak (faqatgina bitta guruhni emas), Navoiy ko'chasida yashovchi bolalar to'plami boshqalar bo'lishi mumkin. Xamma to'plamlarga bog'liq bo'lgan masalalar (to'plamlar ustidagi amallar, ular orasidagi munosabatlar, to'plamlarning sinflarga bo'linishi va boshqalar), odatda oldindan berilgan yoki nazarda tutilgan to'plamning ichida echiladi. Maktabgacha yoshdagi bolalarga predmetlar to'plami bilan bog'liq tushunchalarni o'rgatishda didaktik materiallarga asoslangan mantiqiy bloklardan foydalanish qulaydir. Bu bloklarning mantiqiy deb atalishi shuning uchunki, harxilini modellashtirish, aniq tashkil qilingan holatlar yordamida mantiqiy masalalarni yechish, ya'ni 4-6 yoshdagi bolalarni erta manti?iy provedevitki usulida ishlatish mumkin. Jamlama (universial to'plam) 49 yog'och yoki plastmassa bloklardan iborat. Xar qaysi blok 4 xossadan, ya'ni to'rtta xossani bildiradi, bo'lar tuzilishi, rangi, kattaligi va qalinligi. To'rtta forma mavjud: - doira; - kvadrat, uchburchak, to'g'ri to'rtburchak . Uch xil rang: qizil, ko'k, sariq. Ikkita miqdor: katta va kichik, ikkita qalinlik: qalin va ingichka. Bu didaktik materialning fazoviy varianti. Maktab yoshidagi bolalarni o'qitishda tekislik variantining imkoniyatlari katta, buni biz qisqacha figuralar deb ataymiz. Jamlama (universial to'plam) 24 figuradan iborat bo'lib, ular qalin qog'oz varag'iga tushirilgan. Tarbiyachi ko'rsatmasiga asosan bolalar ularni qiyadilar. Figuralarning harbiri uchta xossasi bilan to'liq aniqlanadi: rangi bilan: qizil, ko'k, sariq ( q, k, s), kattaligi jihatidan: katta, kichik (k, k). qalinligi jihatidan figuralar bir xil. Shunday qilib har qaysi figuraning nomi uchta harf-nomidan iborat (formasi, rangi, kattaligi). har xil o'yinlarni o'tkazish va masalalarni yechish uchun blok (yoki) figuralardan foydalanishdan oldin, blok (yoki figuralardan) universial to'plamning har bir elementini bilish, ya'ni uning to'liq nomini bilish lozim. To'plam osti. To'plamni to'ldiruvchi va ifodani inkor qilish Quyida universial to'plamdagi ayrim elementlarning namoyon bo'lish xossalaridan ayrimlarini ko'rib chihamiz. Universial to'plamdan qizil bo'lish xossasini to'plam osti qizil bloklar va shakllarni ajratadi. Aylanma bo'lish xossasi esa shu to'plamdagi boshqa to'plam osti-aylanali bloklar (shakllarni) ajratadi. To'plamosti atamasi matematikada to'plam qismi ma'nosini anglatadi. Bunda ikki ...