Fotoelektrik o'lchagichlar. Rele, turlari, tuzilishi va asosiy parametrlari

Fotoelektrik o'lchagichlar. Rele, turlari, tuzilishi va asosiy parametrlari Fotoelektrik o'lchagichlar yorug'lik energiyasini elektr toki energiyasiga aylantirib beradi va datchik deb yuritiladi. Ular texnologik parametrlar- temperatura, eritma kontsentratsiyasi, suyuqlik va sochiluvchi moddalarning balandligi hamda boshqa parametrlarni o'lchash uchun kullaniladi. Fotoelementlar uch turli bo'ladi: elektro emissiyali, fotoqarshilikli va ventilli. Elektron emissiyali fotoelementlarda yorug'lik energiyasi ta'sirida elektronlar emissiyasi vujudga keladi va bu erkin elektronlar manba kuchlanishi Um ta'sirida elektr zanjiri bo'yicha harakat kiladigan fototok If ga aylanadi. 1-rasmda emissiyali fotoelement, uning elektr zanjiri va xarakteristikasi If (F) ko'rsatilgan. Fotoelement ichidan havosi surib olingan (vakuumli) yoki inert gaz-argon bilan tuldirilgan shisha ballondan va unga urnatilgan anod 1 va katod 2 elektrodlardan tuzilgan bo'ladi. Anod doira shaklidagi plastina yoki halqadan, katod esa shisha ballonning ichki devoriga yopishtirilgan, yorug'lik sezuvchanligi yuqori bo'lgan, kupincha surma-tseziy qatlamidan iborat bo'ladi. Fotoelement zanjiri 150-200 V uzgarmas kuchlanish U=const manbaga ulanadi. Fotoelementga ero'g'lik tushganda hosil buladigan fototok If=Kf F 1 f 2 + - a b If 1-rasm. Elektron emissiyali fotoelement. a) tuzilishi b) sxemasi v) xarakteristikasi v f bu yerda Kf -proportsionallik koeffitsenti. Fotoelementning sezuvchanligi ∆IF ; Sf = ∆F Surma tseziy fotoelementlarning sezuvchanligi 150-200 gacha etadi. Oddiy vakuumli fotoelementlarda bu kattalik 20 . . . 30 dan oshmaydi. Fotoqarshilikli fotoelementlar yarimo'tkazgich material-larining elektr sezuvchanligi yorug'lik oqimi kuchi ta'siri ostida o'zgarishi xususiyatiga 3 4 1 2 a b If 2-rasm. Fotoqarshilik. a-fotoqarshilikning tuzilishi; b-sxemasi; v-xarakteristikasi; v f asoslanadi. Bunday fotoelementlar selen, taliy sulfid, kurgoshin sulfid, vismut (II) sulfid, kadmiy sulfid kabi yarimo'tkazgichlardan tayyorlanadi. Fotoqarshilikning tuzilishi 2-rasm, a da ko'rsatilgan. Undagi elektrodlar 1 va 2 orasiga yarimo'tkazgich qatlami vakuumda buglatish yo'li bilan kiritiladi. Fotoqarshilik plastmassali korpus 4 ga urnatilgan bo'ladi. Fotoqarshilikka tushadigan F ero'g'lik kuchining o'zgarishi yarimo'tkazgich qarshiligi Rf ni uzgartiradi, natijada nagruzka qarshiligi Rn orqali utadigan tok If xam uzgaradi; If= R U+Rn f bunda U manba kuchlanishi. Agar manba kuchlanishi stabillashtirilgan bulsa, fotoqarshilikka tushadigan yorug'lik oqimi F bilan zanjirdan utadigan tok If orasidagi bog'lanishni kuyidagicha ifodalash mumkin: If=kFn bunda 0 ...