Matematika mashg'ulotlarida qo'llaniladigan tanqidiy fikrlashga o'rgatish usullari

Matematika mashg'ulotlarida qullaniladigan tanqidiy fikrlashga o'rgatish usullari Reja: Matematika mashg'ulotlarida qo'llaniladigan tanqidiy fikrlashga o'rgatish usullari Aqliy hujum (Breynstorming) Klaster usuli Insert usuli Sinkveyn usuli «Tanqidiy fikrlash» atamasidan pedagogik muhitda bir necha o' yillardan beri foydalanib kelinadi va turli pedagoglar bu tushunchani turlicha tushunadi. Ko'pchilik uchun tanqidiy fikrlash «yuqori tartibdagi» fikrlashni bildiradi - yuqori degani shu ma'nodaki, u Benjamin Blum tizimiga ko'ra o'rganish qobiliyatlarining so'nggi oliy poђonasida turadi. Falsafiy jihatdan tanqidiy fikrlash deganda, odatda mantiqiy fikrlash va isbotlash ko'nikmalari tushuniladi, uning yordamida talabalar diqqat bilan o'qish, chuqur munozaralar yuritish va yozuvda o'z fikrlarini aniq va o'ylab ifoda etish imkoniga ega bo'ladilar. O'YOTF (SOROS) loyihasida ta'kidlanganidek: «Odam tanqidiy fikrlar ekan, u yoki bu ђoyalar bilan tanishadi, ularni amalga oshirishdagi mumukin bo'lgan oqibatlarni ham e'tiborga oladi. Bunda odam bu Goyalarni dastlab ma'lum darajadagi ishonchsizlik bilan idrok qiladi va qarama-qarshi nuqtai-nazarlar bilan taqqoslaydi. Ularni asoslash uchun qo'shimcha mulohazalar tizimidan foydalanadi va bular asosida o'z nui-nazarini ishlab chiqadi». Tanqidiy fikrlash ђoya va imkoniyatlarni ijodkorlik bilan uyђunlashuvi, konsepsiya va axborotlarni qayta fikrlash va qayta qurishdek murakkab jarayondir. Bu faol va interaktiv bilishning bir necha darajalarida bir vaqtda ro'y beradigan jarayon ham bo'lib hisoblanadi. Tanqidiy fikr egasiga hiyla-nayranglar kamroq ta'sir qiladi, o'zining shaxsiy qarashlar tizimi bo'lgani uchun ular turli xavf-xatardan holi bo'ladilar. I.G.Agapov aytishicha tanqidiy fikrlash- o'kuvchilarda matn bilan ishlash malakasini rivojlantirish, oђzaki va yozma nutqning barcha ko'rinishlarini egallash, muayyan matn bo'yicha tengdoshlari bilan fikr almashuv (muloqat malakalari, guruh bilan ishlash malakalari) ga yo'naltirilgan pedagogik texnologiyadir. Tanqidiy fikrlashga o'rgatish Kadrlar tayyorlash milliy dasturida bayon etilgan yuqori umumiy va kasbiy madaniyatli, ijtimoiy faol, hayotda mustaqil ravishda o'z o'rnini topa oladigan kadrlarning yangi avlodini shakllantirish vazifasini hal qilishga ham to'la mos keladi. Tanqidiy fikrlash quyidagilarni nazarda tutadi: Birinchidan, tanqidiy fikrlash- bu mustaqil fikrlashdir. Bunda har bir kishi boshqalarnikidan mustasno holda o'zining ђoyasi, baholashi va ishonchlariga ega bo'ladi. Ikkinchidan, axborot tanqidiy fikrlashning natijasi emas, balki uning boshlanishidir. Bilim odamni tanqidiy fikrlashga undovchi motiv bo'lib hisoblanadi. Uchinchidan, tanqidiy fikrlash, savolning ko'yilishi va hal qilinishi zarur bo'lgan muammoni aniqlashdan boshlanadi. Insoniyat o'z mohiyatiga ko'ra qiziquvchandir, u biror yangilikni sezar ekan, albatta uning mohiyatini bilishni istaydi. To'rtinchidan, tanqidiy fikrlash ishonchli dalillarga intiladi. Tanqidiy fikrlovchi kishi muammoning o'z shaxsiy yechimini topadi va bu qarorni oqilona, asosli dalillar bilan mkstahkamlaydi. U boshqa qarorlar bo'lishi mumkinligini ham tan oladi, lekin o'zi tanlagan qaror boshqalarga nisbatan eng mantiqiy va oqilona ekanligini isbotlashga harakat qiladi. Beshinchidan, tanqidiy fikrlash- ijtimoiy fikrlashdir. Har qanday fikr boshqalar bilan o'rtoqlashilganda, bahslashuvda, muhokamada, ...