Teskari funksiyalar, teskari trigonometrik funksiyalar va funksiya

Teskari funsiyalar, teskari trigonometrik funsiyalar va funsiya Ko'paytmasi birga teng bo'lgan ikki son yoki misollar o'zaro teskari miqdorlar deyiladi. Misol: 2 va 1,2 Bizga malumki o'zaro teskari amallar ham mavjud. Masalan: ko'paytirish amaliga teskari bo'lish amali, darajaga ko'tarish amaliga ildiz chiqarish amali va xakozo. Demak: funsiyaga teskari funsiyalarni ko'rsatish mumkin. Bulardan tashqari trigonometrik funsiyalarda ham teskari funsiyalar mavjud. Trigonometrik funsiyalarda funsiyaga ko'ra argumentni topish teskari trigonometrik funsiya deb belgilanadi. Masalan: funsiyada funsiya teskari trigonometrik funsiya bo'ladi. Biz 10-sinfda dastlab uning funsiyaning xossasi, grafigi va buni qiymatlarini topishni o'rganamiz funsiya Sinus funsiyasi oralikda o'suvchi va uzluksiz bo'lganligi uchun kesmadagi xamma qiymatlarni qabul qiladi shuning uchun bu funsiya qaytarli yani teskari funsiyasiga ega. Bu funsiyani arcsin funsiya deyilib arcsin bilan belgilanadi. funsiyaning demak arcsin funsiya o'suvchidir. funsiyaning grafigi quyidagicha: Bundan ko'rinadiki bo'lganda bo'lar ekan. Masala:; sinus funsiya qiymatni bo'lganda qabul qiladi. Shuning uchun ga bo'ladi. Javob . funsiyaning qiymatini ikkita o'nli raqam yordamida topish oson. Chunki funsiyaning sonli argumentlar jadvalidan foydalanish mumkin. Bu funsiyaning qiymatini 4 xonali raqamlar yordamida hisoblashda ikkita jadvaldan foydalanishga to'g'ri keladi. 1). Sinus funsiya qiymatini graduslarda berilgan qiymati. 2). Gradus qiymatni radiyanlar qiymati jadvalidan foydalanish. Demak . (radianlarda) bo'ladi. Yangi ni quyidagi usulda topiladi. bo'lsin. Unda . rad. U holda . Demak da bo'lar ekan. Misol. ni hisoblaylik. 1. 2. rad. Demak . Yangi mavzuni mustahkamlash maqsadida 1) larni hisoblab topamiz. Ayrim burchaklarning trigonometrik funts9iyalari qiymati jadvalga ko'ra sinus funsiya burchak 300 ga teng bo'lganda gat eng bo'ladi. Demak, . (teskari trigonometrik funsiya ta'rifiga ko'ra). Huddi shunday qolganlarini ham ishlab bo'lgandan so'ng o'tilgan dars yakunlanadi va uyga berilgan vazifani tushuntiriladi. 2-soatda funsiya xossasi, qiymati va grafigini o'rganiladi. Bu funsiya ham avvaldagidek teskari trigonometrik funsiya bo'lib, quyidagilardan iboratligi o'rganilib, yangi mavzuni bayoni qismida quyidagi ma'lumotlarni beriladi, hamda mashqlar bajariladi. arccosx - funsiya. cosinus funsiya oraliqda kamayuvchi bo'lib. Uzlutsiz bo'lganligi sababli ; arccosinus funsiya kamayuvchidir. funsiyaning grafigi quyidagicha: Bundan ko'rindiki, bo'lar ekan. Masalan: ; cosinus funsiya qiymatni da qabul qiladi. Demak bo'lar ekan. arccosinus funsiyaning qiymatini ikkita o'nli raqam yordamoda topish oson. Chunki funsiyaning sonli argumentlar jadvalidan foydalanish mumkin. Bu funsiyaning qiymatini 4 xonali raqamlar yordamida hisoblashda ikkita jadvaldan foydalanishga to'g'ri keladi: 1) Kosinus funsiya qiymatini graduslarda berilgan qiymati. 2) Gradus qiymatni radianlar qiymati jadvalidan foydalanish. Demak, da ni qiymati (radianlarda) bo'ladi. Yani dagi ni quyidagi usulda topiladi bo'lsin. Unda radian. U holda Demak bo'lar ekan. I. Yulduzcha o'rniga tenglik yoki tengsizlik ishorasini qo'yingki, natijada berilgan ifoda haqiqiy teng yoki ...