Hisoblashning qulay usullari. Bo'linish alomatlari

Hisoblashning qulay usullari. Bo'linish alomatlari REJA: 1. Bo'linish alomatlari 2. Tub va murakkab sonlar. Bo'linish alomatlari Bo'linish alomati deganda, biror berilgan sonni boshqa bir songa bo'lish amalini bajarmasdan turib, biror belgisiga ko'ra son bo'linish yoki bo'linmasligini tushunamiz Biz quyida 2, 5, 4, 25, 3, 9, 11, 6, 12, 15 kabi sonlarga bo'linish alomatlarini qarab chiqamiz. n natural sonining o'nlik sanoq sistemasidagi yozuvi berilgan bo'lsin: N=аn10n+ аn-110n-1+… а110+а0 2 ga bo'linish alomati: n soni ikkiga bo'linishi uchun uning o'nli yozuvi 0, 2, 4, 6, 8 raqamlaridan biri bilan tugashi zarur va yetarlidir. Masalan, 2346 2, chunki 6 2. 5 ga bo'linish alomati: n soni 5 ga bo'linishi uchun uning o'nli yozuvi 0 yoki 5 raqam bilan tugashi zarur va yetarlidir. Masalan, 32364 4, chunki 64 4. 25 ga bo'linish alomati: n soni 25 ga bo'linishi uchun n sonining o'nli yozuvidagi oxirgi ikkita raqamidan hosil bo'lgan ikki xonali sonning 25 ga bo'linishi zarur va yetarlidir. (yoki sonning oxirgi ikkita raqamidan tuzilgan son 00, 25, 50, 75 ko'rinishida bo'lishi zarur va yetarlidir) ) 6 ga bo'linish alomati: n soni 6 ga bo'linishi uchun u 2 ga ham, 3 ga ham bo'linishi zarur va yetarlidir. 12 ga bo'linish alomati: n soni 12 ga bo'lishi uchun u 3 ga ham, 4 ga ham bo'linishi zarur va yetarlidir. 15 ga bo'linish alomati: n soni 15 ga bo'lishi uchun u 3 ga ham, 5 ga ham bo'linishi zarur va yetarlidir. Teorema: Natural son murakkab a=b∙c ga bo'lishi uchun u son b ga ham, c ga ham bo'linishi zarur va yetarlidir, bunda b va c sonlar o'zaro tub sonlar. Tub va murakkab sonlar. Ta'rif: Faqat ikkita bo'luvchiga ( 1ga va o'ziga ) ega bo'lgan birdan katta bo'lgan natural son tub son deyiladi; agar sonning ikkitadan ortiq chekli bo'luvchilari bo'lsa, bunday sonlar murakkab sonlar deyiladi. Masalan, 2;3;5;7;…- sonlari tub sonlar. 4;6;8;9;…- sonlari murakkab sonlar. Bir tub son ham, murakkab son ham bo'lmaydi. Bir shunday birgina maxsus natural son bo'lib, faqat bitta bo'luvchiga ega. 1-teorema: Birdan boshqa har qanday natural son hech bo'lmaganda bitta tub bo'luvchiga ega. 2-teorema: Har qanday murakkab son tub sonlar ko'paytmasi shaklida faqat birgina usul bilan tasvirlanishi mumkin. Sonni tub sonlar ko'paytmasi shaklida ko'rsatish kanonik yoyilma deyiladi. Misol, 210=2·3·5·7 Ba'zan murakkab sonni tub ko'paytuvchilarga ajratganda tub ko'paytuvchi takrorlanishi mumkin. Masalan, 24=2·2·2·3=23·3 . Tub ko'paytuvchilarning takrorlanib kelishini hisobga olib murakkab A sonning tub ko'paytuvchilar shaklidagi kanonik yoyilmasi deb quyidagi ko'rinishdagi yozuvga aytiladi. A=P1α1·P2 α2·P3 α3·…·Pn αn 3-teorema: ...