To'rtqutbliklar. Uzatish tenglamalari va parametrlari

To'rtqutbliklar. Uzatish tenglamalari va parametrlari Reja: To'rtqutbliklar haqida umumiy ma'lumot. To'rtqutblikning T-simon ekvivalent sxemasi. To'rtqutblikninf П-simon ekvivalent sxemasi. To'rtqutblik koeffisientlarini tajriba yordamida aniqlash. To'rtqutblikning salt ishlash va qisqa tutashishi. Istalgan yuklama uchun to'rtqutblikning kirish qarshiligi. To'rtqutblikning uzatish tenglamalari. To'rtqutblikning xarakteristik parametrlari. To'rtqutbliklar haqida umumiy ma'lumotlar Ikkita kirish va ikkita chiqish qismalariga ega bo'lgan zanjirning qismi to'rtqutblik deb ataladi. Bunda to'rtqutblikning energiya manbaiga ulanadigan qismalari kirish, yuklama ulanadigan qismalari esa chiqish qismalari hisoblanadi. Elektr sxemalarda to'rtqutblik 1-1' kirish va 2-2' qismalari bo'lgan to'g'ri to'rtburchak ko'rinishda belgilanadi (1-rasm, a). Elektr energiyani uzatish liniyasi (1-rasm, b), transformator (1-rasm, v), rostlanuvchi rezistor (1-rasm, g), to'g'rilagich qurilmasi, ko'prik sxemalari, elektr filtrlar, kuchaytirgichlar va boshqa ko'pgina qurilmalar to'rtqutblik sifatida qaralishi mumkin. Agar to'rtqutblik ichida energiya manbai mavjud bo'lsa, u holda u aktiv, aks holda esa passiv deb ataladi hamda to'g'ri to'rtburchak ichiga mos ravishda A va P harfini yozish bilan farqlanadi. Agar to'rtqutblik faqat chiziqli elementlardan tashkil topgan bo'lsa, u holda u chiziqli to'rtqutblik, tarkibida hech bo'lmaganda bitta nochiziq elementi bo'lgan to'rtqutblik esa nochiziq to'rtqutblik deb ataladi. 1-rasm. Agar to'rtqutblik qismalari o'rni almashtirilganda, ya'ni kirish qismalari yuklamaga, chiqish qismalari energiya manbaiga ulanganda, uning kirish va chiqish toklari o'zgarmasa, u holda bunday to'rtqutbliklar simmetrik, aks holda esa nosimmetrik deb ataladi. To'rtqutblik elementlarining o'zaro ulanish sxemalariga ko'ra T-simon (2-rasm, a), T-simon (2-rasm, b) va П-simon (2 -rasm, v) almashlash sxemali to'rtgutbliklarga bo'linadi. v) 2-rasm. To'rtqutblikni hisoblash deganda uning umumlashgan parametrlaridan foydalanib kirish va chiqish tok va kuchlanishlarini topish tushuniladi. Ixtiyoriy passiv to'rtqutblikda kirish toki I1 va kuchlanishi U2, uning chiqish toki I2 va kuchlanishi U1 quyidagi ikkita asosiy tenglama bilan ifodalanadi: (1) (2) bu yerda A, B, C, D - to'rtqutblikning kompleks koeffitsiyent (doimiy) lari. Bu koeffitsiyentlar to'rtqutblik elementlarining ulanish sxemalariga va elementlarning xarakteriga bog'liq bo'lib, A B - C D = 1 munosabat bilan aniqlanadi. To'rtqutblikning yuqorida keltirilgan asosiy tenglamalari asosida uning turli xil almashlash sxemalarini hosil qilish mumkin. Bu sxemalar to'rtqutblik umumiy xossalarini tahlil qilishni osonlashtiradi. Amaliyotda ko'pincha T-simon va П-simon almashlash sxemalardan keng foydalaniladi. To'rtqutblikning T-simon almashlash sxemasi T-simon almashlash sxemasi uchun to'rtqutblik koeffitsiyentlarini aniqlaymiz Kirxgof qonunlariga ko'ra: (3) (4) (4) ifodani (3) tenglamaga qo'yib quyidagini hosil qilamiz: bu yerda (4) tenglamani quyidagicha o'zgartiramiz: bu yerda Yuqoridagi ifodalardan ko'rinib turibdiki, B koeffitsiyent qarshilik birligida, C - o'tkazuvchanlik birligida bo'lib, А va D koeffitsiyentlar esa o'lchovsiz kattaliklar hisoblanadi. Simmetrik to'rtqutbliklarda Z1 = Z2 bo'lib, А = D shart bajariladi. Agar to'rtqutblik koeffitsiyentlari ma'lum bo'lsa, u holda ...