Endokrin tizim patofiziologiyasi

Endokrin tizim patofiziologiyasi Gormonlar (yun. hormao - qo'zѓotish) organizmdagi biokimyoviy jarayonlar holati va tezligini belgilovchi omil hisoblanadi. Mazkur termin 1905 yilda U. Beylis va E.Starlinglar tomonidan taklif etilgan Turli tuman bo'lishiga qaramasdan barcha endokrin bezlar funksiona jihatdan yagona tizimni tashkil etadi va umumiy boshqaruv mexanizmlariga ega. Endokrin bezlar gipotalamus gipofiz qalqonsimon bez buyrak usti bezlari oshqozon osti bezi qalqonsimonoldi bezi jinsiy bezlar Gormonlar ta'sirining xos belgilari nixoyatda kichik kontsentratsiyalardagi faolligi (10-6-10-12); biologik ta'sirini oqsil retseptorlari va vositachilar orqali amalga oshirishi; ta'sirini fermentlar sintezi jarayonlarini yoki fermentativ katalizni tezlashtirib amalga oshirishi; Gormonlarning kimyoviy strukturasigi ko'ra turlari murakkab oqsillar - glikoproteinlar (FSG, LG, TTG va b.); oddiy oqsillar (prolaktin, insulin, STG va b.); peptidlar (AKTG, glyukagon, kaltsitonin, oksitotsin, ADG); aminokislota asosli (katexolaminlar, tireoid gormonlar, melatonin); steroid va yoѓ kislota asosli gormonlar (kortikosteroidlar, androgenlar, prostaglandinlar) Gipotalamusda ishlab chiqariluvchi gormon va omillar Gipotalamusning oldingi qismida (supraoptik va paraventrikulyar yadrolar) - vazopressin, oksitotsin. Gipotalamusning medio-bazal qismida (tuberal yadro, II qorincha atrofidagi kul rang modda) - kortikoliberin, tireoliberin, lyo'liberin, folliliberin, somatoliberin, prolaktoliberin, melanoliberin, hamda somatostatin, prolaktostatin, melanostatin. Gipofizda ishlab chiqariluvchi gormonlar Oldingi qismda - STG, AKTG, TTG, FSG, LG, prolaktin, lipotrop gormon. Oraliq qismida - melanotropin. Orqa qismida - vazopressin, oksitotsin (to'planadi) Periferik endokrin bezlar va ularda ishlab chiqariluvchi gormonlar qalqonsimon bez - tiroksin, kaltsitonin qalqonsimonoldi bezi - paratgormon buyrak usti bezlari maѓiz qismi - adrenalin, noradrenalin po'stloq qavati - glyukokortikoidlar (kortikosteron, kortizon, gidrokortizon), mineralokortikoidlar (dezoksikortikosteron, aldosteron) oshqozon osti bezi - insulin, glyukagon jinsiy bezlar - estrogenlar (estradiol, progesteron), androgenlar (androsteron, testosteron) timus - timopoetin, timozin ...