Ibn Sino

IBN SINO Ibn sino hayoti 980-yilBuxoro yaqinidagi Afsxona qishloqda tug'ilgan U ensiklopedik olim bo'lib, g'arbda Avisina nomi bilan mashhur tabib sanaladi. Uning tabiatshunoslikka oid asarlarida «Donishnoma», «Miyar al - akul» (Aqmar o'lchovi) asosan Aristotel va Geron Aleksandriyskiy asarlari asos qilib olingan. Uning Fizika deb nomlangan asari fizika fanining shakllanishida muhim ahamiyatga ega bo'ldi. Ibn Sinoning Beruniy bilan bo'lgan savol-javoblari va Tib qonunlari kitoblaridagi ko'z anatomiyasi ga bag'ishlangan bob, bundan tashqari, yashin, chaqmoq va momaqaldiroq kabi hodisalar haqidagi fikrlari ham fizika fani rivojiga munosib hissa bo'lib qo'shilgan Ibn Sinoning fizika faniga bergan ta'rifi, harakat va harakat turlari, harakatning nisbiyligi, inersiya, kuch massa va tezlanish orasidagi bog'lanish, aylanma harakat, markazga intilma kuch, chiziqli, tezlik va atmosfera bosimi, konveksiya, ob-havo (qor, yomg'ir, do'l), issiqlik tabiati va issiqlikning uzatilish turlari; yashin va yashinning turlari, tovush va yorug'lik tezligi, yorug'lik dispersiyasi, Oyning gardishlanish sababbi, ko'zning ko'rish sabablari, linza, atom tuzilishi kabi mavzularga tegishli bo'lgan mulohazalarining aksariyati hozir ham o'z qiymatini yo'qotmagani ma'lumdir. Ibn Sino oddiy mexanik moslamalarning tuzilishi va ishlashini asoslab beradi. Boshqa olimlardan farqi o'laroq Ibn Sino ushbu oddiy mexanik moslamalarni birgalikda ishlatish orqali kuchdan katta yutuq berishlik g'oyasini yaratadi. Ibn Sino asarlarida Ona zaminimizda foydalanib kelingan tegirmon, objuvoz, o'g'ir (sholini tuyadigan moslamalar), charxpalak (suv ko'targich asbobi) omoch va hoka'zolar tuzilishi va ishlatish yo'llari yoritib berilgan. Bizning ota-bobolarimiz tomonidan Samarqand, Buxoro, Urganch va boshqa ko'pgina qadimiy shaharlarimizda bunyod etilgan osmono'par minora-yu, imoratlar, ulkan jome masjidlari qurilishida mexanik moslamalardan mohirona foydalanib kelishgan. Quidagi rasmlarda ushbu moslamalarning ayrimlarining tuzilishi keltirilgan. Moslamalar tuzilishi Chig'iriq Pona Kuch momenti ...