Moddalarni tozalashning xromatografiya usullari. Gel xromatografiya va yuksak samaradorli xromatografiya

Moddalarni tozalashning xromatografiya usullari. Gel xromatografiya va yuksak samaradorli xromatografiya Reja: 1. Moddalarni tozalashning xromatografiya usullari. 2. Gel xromatografiya 3. Yuksak samaradorlik xromatografiya Moddalarni tozalashda xromatografiyaning xar usullaridan foydalanish mumkin. Bularga misol qilib quyidagi xromatografiya usullarini keltirish mumkin: 1. Gel-filtratsiya xromatografiya 2. Yuksak samaradorli xromatografiya 3. Ion-almashinuv xromatografiya 4. Biospetsifik xromatografiya Ekstragentdan modda ajratib olindi, lekin u toza emas. Chunki unga o'xshash molekulalar, o'sha sharoitda eriydigan moddalar ham o'tishi mumkin. Ularni tozalash yo'llari bor, lekin bazi moddalarni tozalash yo'llari juda mushkul. Ularni tozalash uchun 30-bosqichli jarayon olib boriladi. Uni amalga oshirsak, juda qimmatga tushib ketadi. Tsvet degan olim filtr qog'ozini o'simlik ajratmasiga tushirganda har xil ranglar hosil bo'lishini ko'rgan, shu tariqa xromatografiya (xromos-rang) vujudga kelgan. Gel-filtratsiya xromatografiyasi qattiq ham emas, suyuq ham emas. U juda tez shishadi. Katta molekulalar gelning katta g'ovaklariga kiradi, kichik molekulalar kichik g'ovaklariga kiradi. Teshigi qancha katta bo'lsa, katta molekulalar tushadi. Inglizchadan tarjima qilinsa, gel- xromatografiyasi g'alvir xromatografiyasi deyiladi. Sefadeks, agaroza kabi adsorbentlar bilan kolonkani to'latadi. Qandaydir eritma olib yuqoridan yuborilsa, bunda katta molekulalar birinchi bo'lib tushadi. Yuqori samarali xromatografiya - HPLC. Ishlatilayotganadsorbentmaydabo'lsa, uningsatxi 1 guruhdako'pbo'ladimoddalarnimaydalaversak, uzichlashib, ungasuyuqlik o'tmay qoladi. Natijada modda erimay, xromatografiya ketmaydi. Juda mayda adsorbentlarni yirik sorbentlarga kirgiziladi. Bu xromatografiya usulini fizik-ximiklar taqdim etishgan. Elektrolit moddalarning ionlari bilan ion almashinuvchi sorbentning ionogen guruhlari o'rtasida borayotgan ion almashinish jarayoniga ion almashinish xromatografiyasi deyiladi. So'nggi vaqtlarda biospetsifik xromatografiya paydo bo'ldi. Shu xromatografiyani kashf qilgan olimlar Nobel mukofatiga sazovor bo'lganlar. Afin xromatografiyasi - biospetsifik xromatografiyadir. Tabiatda shunday moddalar borki, bir-biri bilan bog'langanda, juda mustahkam bog'lar paydo ...