Nafas olish fiziologiyasi

Nafas olish fiziologiyasi Reja: Umurtqasizlarning nafas olishi. Nafas olish akti. Nafas olish akti. Kislorod va karbonat angidridni qon bilan tashilishi. Umurtqasizlarning nafas olishi. Suvda yashaydigan umurtqasizlar erigan kislorodni to'g'ridan-to'g'ri suvdan oladi va biologik oksidlanish paytida hosil bo'ladigan karbonat angidridni ham suvga chiqaradi. Bir hujayralilarga to'g'ridan-to'g'ri nafas olish xosdir, respiratorli gazlarni tananing butun yuzasi bo'ylab diffuziyasi bulutlarga (gubka), yassi chuvalchanglarga xosdir. Ignatanlilarda gazlarni konvektiv tashish paydo bo'lgan, ularda kipriklarning harakati tufayli suyuqliklarning tselomik bo'shliq orqali oqishi kuzatiladi. Bularda nafas olish funksiyasi, ovqatlanish va ayiruv faoliyatidan hali ajralmagan. Quruqlikda yashaydigan umurtqasizlarning orasida birinchi bor havo bilan nafas olish turi halqasimon chuvalchanglarda kuzatiladi. Bunday nafas olish respirator a'zolar ishtirokisiz amalga oshiriladi. Gazlar almashinuvi namlangan teri qoplamasi qatlami orqali amalga oshiriladi. Mushaklarning qisqarishi tarkibida gemoglobin bo'lgan qonni chuqur joylashgan to'qimalargacha yetkazib beradi. Muhit bilan gazlar almashinuvining boshqa tipi qorinoyoqli mollyuskalarda uchraydi. Ularda ixtisoslashgan nafas a'zolari - doimo namlangan barg ko'rinishidagi oddiy jabralar, yoki bo'lmasa, tashqariga ochiluvchi teshiklar - pnevmostomalari bo'lgan mantiyali bo'shliq paydo bo'lgan. Berk bo'lmagan qon aylanish tizimi gemoglobin ishtirokida kislorodni to'qimalarga etkazilishni ta'minlaydi. Bo'g'imoyoqlilarda nafas olishning turli-tuman shakllari uchraydi. Lekin, ko'pchilik bo'g'imoyoqlilarda traxeyalar shakllangan, ular tanaga chuqur botgan. Gazlarning traxeyali almashinuvi usuli hasharotlar uchun xosdir. Hasharotlarda traxeyali tizimning rivojlanishi bir tomondan xitin qoplamning mavjudligi bilan, ikkinchi tomondan esa, tana massasi birligiga nisbatan hisoblanganda juda ko'p energiya sarflanishi va, bundan kelib chiqqan holda, kislorodni jadal istemol qilish (uchish paytida u, o'n va yuz martagacha ortadi) bilan belgilanadi. Hasharotlarning nafas olish tizimi (10.1-rasm) tashqi havo bilan stigmalar orqali bog'langan. Har bir stigma arterial bo'shliqqa ...