Organizmni chiniqtirish usullari

FAN:YOSH FIZIOLOGIYASI VA GIGIYENASI TAYYORLADI:SOBIROVA MADINA Mavzu: Organizmni chiniqtirish usullari Organizmni chiniqtirishda umumiy prinsiplarga rioya qilinadi, ya'ni ta'sir etuvchi omillar doimiy, izma-iz bo'lib organizmning individual xususiyatlarini hisobga olgan holda olib borilishi lozim. Muhit haroratiga chiniqish shartli refleks asosida yuz berib, bunda omillarning ta'sir etish vaqti o'zi xos xususiyatlari va atrof muhit shartli signal bo'lib xizmat qilishi mumkin. Beriladigan malakalarning miqdorini aniqlashda termoregulyasiyaning faollar davomida o'zgarib turishini hisobga olish kerak. Masalan, bahor va yozning boshlanishida kimyoviy termoregulyasiya ancha intensiv bo'ladi. Bahorda sovuq haroratni sezish porogi kuz paytiga nisbatan ancha past bo'ladi. Bundan tashqari, kimyoviy termoregulyasiyaning o'zgarishi ertalabki soatlarda ancha tez bo'ladi. Sovuq haroratga chiniqish suv protseruduralari va sovuq havo vannasi orqali olib boriladi. Suvda haroratni o'tkazish kuchli bo'lganligi uchun u tanani tez sovitish xusu­siyatiga esa. Shuning uchun suv muolajalari qisqa bo'ladi (bir necha sekunddan bir necha minutgacha). Sovuq suv haroratga chiniqishda tananing ma'lum bir qismiga uning ta'si­rini berish bilan ham amalga oshirish mumkin. Masalan, sovuq suvni badanga purkash, ta­naning yuqori qismini nam sochiq bilan artish, oyoqni sovuq vanna qilish, tomoqni chayqash va boshqalar. Bu vaqtda shunga e'tibor berish kerakki, tananing aynan mana shu qismi sovuq haroratga oldin ko'proq uchramagan bo'lishi kerak. Masalan, yuz yoki qo'l uchlariga sovuq muolajalar bilan ta'sir etib organizmni chiniqtirib bo'lmaydi. Chunk tnaning bu qismlariga sovuq harorat doim ta'sir etib turadi. Ba'zan organizmni chiniqtirish issiq va sovuq suvni navbatma-navbat ta'sir ettirish yo'li bilan bo'ladi. Bunday yo'l bilan chiniqtirish termoregulyasiya jarayoni mukammallashib boradi. Oldin aytib o'tganimiz kabi har qanday jismoniy faoliyat organizmni bevosita qizitadi, ya'ni termik effekt beradi. Buning ...