Katalitik jarayonlar va katalitik reaktorlar

MAVZU: Katalitik jarayonlar va katalitik reaktorlar. ma'ruzachi: Po'latova F.O. Toshkent 2014 Reja: Kataliz va uning mexanizimi Katalizning turlari: gomogen va geterogen kataliz Katalizator aktivligi Qaytar va qaytmas zaharlanish Katalizatorning asosiy xususiyatlari Katalizatorlarni tayyorlash usullari. Katalitik reaktorlar. Ularning ishlash prinsiplari Kimyoviy reaksiyalarni tezlatuvchi qulay yo'llardan biri katalizator qo'llashdir. Shuning uchun oxirgi yillarda o'zlashtirilayotgan kimyo sanoatdagi ko'pgina yangi ishlab chiqarishlar (90%) katalizator ishtirokida boradi. Katalizator ishtirokida kimyoviy reaksiyalar ming va million marta tezlashadi, ancha past haroratda ketadi va iqtisodiy foydalidir. Bir qator sanoat jarayonlarni katalizatorni qo'llash oqibatida amalga oshirishga muyassar bo'lindi. Vodorodni, ammiakni, azod va sulfat kislotalarni va boshqa birikmalarni olishda kataliz qo'llaniladi. Katalizatorlar ishtirokida yuqori birikmali moddalar olinadi, neft mahsulotlari parchalanadi (kreking). Katalizatorlarning mohiyati shuki, u kimyoviy reaksiyalar tezligini oshiradi, reaksiyada qatnashadi, moddalar bilan oraliq kimyoviy o'zaro munosabati bo'ladi. Lekin reaksiya oxirida o'zining kimyoviy strukturasini tiklaydi. Katalizator agregat sharoitiga qarab gomogen va geterogen yoki mikrogeterogen bo'lishi mumkin. Agarda etilenni kumush katalizator ishtirokida oksidlasak etilen oksidi hosil bo'ladi: Reaksiya tezligiga katalizatorlarning ta'siri shundaki, u reaksiya tezligining konstantasini oshiradi. Katalizatorning reaksiya tezligini oshirishining sababi shundaki, u kimyoviy reaksiyaning aktivlanish energiyasini kamaytiradi. Katalizator qatnashganda reaksiya yo'nalishi o'zgaradi. Bunda reaksiya bir qator elementar bosqichlarda boradi va kam energiya aktivligini talab qiladi (katalizatorsiz boradigan to'g'ri reaksiyaga qaraganda). Shunday qilib, biz ko'rdikki, aktivlanish energiyasi qancha kam bo'lsa, reaksiya tezligi shuncha ko'p bo'ladi. Umumiy holda katalizatorsiz va katalizator ishtirokida boradigan reaksiyalarni ko'rib chiqamiz. Katalizatorsiz: A +V D + . . . A ...