Kimyoviy reaksiyalarning tezligi va mexanizmi

O'zbekiston RespublikaSI SOG'LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI TOSHKENT FARMATSEVTIKA INSTITUTI Anorganik, analitik va fizik va kolloid kimyo kafedrasi REFERAT Mavzu: KIMYOVIY REAKSIYALARNING TEZLIGI VA MEXANIZMI Bajardi: Mavlonova F.(S.F. 11) Tekshirdi: Raxmatullayeva M. TOSHKENT-2015 KIMYOVIY REAKSIYALARNING TEZLIGI VA MEXANIZMI Kimyoviy reaksiyalar tezligi haqidagi va bu tezlikka turli faktorlarning ta'sirini tekshiradigan ta'limotga kimyoviy kinetika deyiladi. Kimyoviy kinetikaning asosiy maqsadi, kimyoviy jarayonda yuqori reaksiya tezligini va maksimal miqdorda kerakli mahsulotni olishni boshqarishdan iboratdir. Kimyoviy reaksiyaning tezligi reaksiyaga kirishuvchi moddalar (yoki ulardan biri) konsentrasiyalarining vaqt birligi ichida o'zgarishi bilan ulchanadi. Masalan, ∆τ=τ -τ vaqt birligida reaksiyada ishtirok etayotgan moddalardan bittasining 2 1 konsentrasiyasi C=C -C kamaysa, u holda kimyoviy reaksiyaning o'rtacha tezligi 2 1 kuyidagicha ifodalanadi: C C C V 2 1 t t t 2 1 Konsentrasiya deganda biz xajm birligida bo'lgan modda miqdorini tushunmogimiz kerak. Masalan, 100 l biror gazga 2 g molekula CO aralashgan 2 bulsa, bu holda CO ning konsentrasiyasi 0.002 moll bo'ladi. Shunday qilib, 2 kimyoviy reaksiya tezligini o'lchashda moddalar konsentrasiyasini molG'l hisobida, vaqt birligi esa sekund, minut, soat, sutkalar hisobida olinadi. Reaksiya tezligini topishda reaksiyaga kirishayotgan moddalarning yoki reaksiya mahsulotlarining konsentrasiyalari o'zgarishini bilishning farqi yuk. Kaysi moddani miqdorini o'lchash kulay bulsa, reaksiya tezligi usha modda konsentrasiyasi o'zgarishi bilan ulchanadi. Reaksiyaga kirishayotgan moddalarning konsentrasiyalari reaksiya davom etgan sari kamayadi; mahsulotlarniki,aksincha ortib boradi. Kupincha, dastlabki moddalar konsentrasiyalari kamayishidan foydalaniladi. Masalan; agar reaksiyaning tezligi minutiga 0.3 moll bulsa, 1 l dagi dastlabki moddaning konsentrasiyasi xar minutiga 0.3 mol kamayadi. Kimyoviy reaksiyaning tezligi reaksiyaga kirishayotgan moddaning tabiatiga, dastlabki moddalarning konsentrasiyalariga, temperaturasiga, bosimiga, katalizatorning ishtirok ...