Endokrin bezlar kasalliklari

Endokrin bezlar kasalliklari Ichki sekretsiya bezlari yoki endokrin bezlar deb, chiљarish yo'llari bo'lmagan bez organlarga aytiladi, shu munosabat bilan ularning ishlab chiљaradiga gormonlari to'ђridan-to'ђri љonga o'tib turadi. Bularga epifiz, gipofiz, љalљonsimon bez, љalљonsimon bez yonidagi bezlar (paratireoid bezlar), buyrak usti bezlari, jinsiy bezlar, shuningdek boshљa funksiyalarni ќam ado etib boradigan ancha murakkab organlarning maxsus to'љimalari ќam kiradi. Masalan, me'da osti bezining Langergans orolchalari, tuxumdonlarning tuxum ќujayralari, moyaklarning leydig ќujayralari ќam gormonlar ishlab chiљarib turadi. Bazi bezlar va to'љimalarning polipeptid yoki oљsil tabiatiga ega bo'lgan gormonlarni ishlab chiљaradigan va neyroektodermadan yuzaga keladigan endokrin ќujayralarini birlashtiruvchi ARUD-sistema ќam bor. Langergans orolchalarining glyukagon ishlab chiљaruvchi alfa-ќujayralari, insulin ishlab chiљaruvchi beta-ќujayralari, љalљonsimon bezning kaltsitonin ishlab chiљaruvchi parafollikulyar ќujayralari shular jumlasidandir. To'љima gormonlari ishlab chiљaradigan bir љancha ќujayralar: me'daning alfa-ќujayralari (enteroglyukogon), me'da delta-ќujayralari (gastrin), o'n ikki barmoљli ichakning S-ќujayralari (sekretin) ќam shu sistemaga kiradi. Endokrin bezlar, yuљorida aytilganidek, gormonlar sintez љiladi, bu gormonlar љonga tushib turadigan kimyoviy birikmalar bo'lib, o'ziga xos ta'sir ko'rsatib boradi. Ayni vaљtda gormonlarning bazilari љon bilan birga borib, olisdagi organlarga ta'sir ko'rsatsa (sistemaga oid gormonlar), boshљalari o'zi љaerda paydo bo'lsa, o'sha joyda ta'sir ko'rsatadi (lokal, yani maќalliy gormonlar). Gormonlarga uchta asosiy xususiyat xosdir: 1) ta'siri malum maљsadga љaratilgan bo'ladi: gormonlar bir љadar cheklangan sondagi to'љimalarga (mazkur gormonning maљsadidagi to'љimalarga) ta'sir ko'rsatadi; 2) ta'siri faљat o'ziga xos, yani spetsifik bo'ladi: bir gormon - maљsaddagi bitta to'љima - bir xildagi ta'sir; 3) ta'siri zo'r, yani tipik javob reaksiyasi yuzaga chiљishi uchun juda kam miљdor gormon kerak bo'ladi, xolos. Љanday bo'lmasin biron xildagi patogen ...