Ksenobiotik (Kimyoviy modda) lardan zaharlanish

Kimyoviy modda (ksenobiotik) lardan zaharlanish BMT ma'lumotlariga ko'ra, har yili 1 million nomdagi ilgari mavjud bo'lmagan mahsulotlar ishlab chiqariladiki, ularning 15 mingga yaqini potentsial toksikantlar hisoblanadi. Tashqi muhitga tushuvchi barcha kimyoviy birikmalarning 80 % gacha bo'lgani ertami-kechmi sanoat, maishiy chiqindilar yoki sel oqimlari bimlan birga tabiiy suvga, tuproqqa tushadi, keyin esa ozuqa xom-ashyolari va oziq-ovqat mahsulotlariga o'tadi. Oqibatda ovqatda va ichimlik suvida bir vaqtning o'zida o'nlab, bazan esa yuzlab turdagi inson salomatligiga salbiy ta'sir ko'rsatuvchi zaharli kimyoviy moddalar mavjud bo'ladi. Muntazam o'suvchi yot yuklama yo o'tkir zaharlanishni (ksenobiotiklarning boshlang'ich tushishi), yohud nisbatan ko'proq hollarda, turli a'zolar va tizimlardagi ksenobiotikning vayoki moslashtiruvchi-himoyalovchi mexanizmlarining dekompensatsiyasi natijasida umumiy rezistentligi pasayishi oqibatidagi spetsifik tropligiga mos ravishda surunkali disfunksiyalarini yuzaga keltiradi. Gomeostaz disbalansi, shuningdek, neyrogumoral va genetik regulyatsiya o'zgarganida sensibilizatsiya (antigen yuklama) va irsiy axborot buzilishi (kimyoviy va radiatsion mutagenez) tufayli og'irlashishi mumkin. Ahamiyatli, ustuvor ifloslantiruvchilarning ularni oziq-ovqatlarda cheklash uchun tanlanishi murakkab vazifa bo'lib, toksik agentlarning aholi salomatligiga ta'sir etish imkoniyatlarining barcha xususiyatlari va o'ziga xosliklarining qo'shilishini hisobga oluvchi mezonlarga tayanishi kerak. Quyidagilar shunday mezonlarga kiradi: atrof-muhitda toksik moddalarning keng tarqalishi; ularning oziq-ovqat mahsulotlarida aholi salomatligida noxush o'zgarishlar keltirib chiqarishga qodir miqdorda bo'lishi; toksik moddalarning organizmda moddalar aylanib yurishi va to'planishining tabiiy jarayonlariga qo'shilish imkoniyati; toksik agentning insonga zararli, ayniqsa, organizmdagi qaytarib bo'lmas va uzoq davom etadigan, irsiy va kantserogen samaralar hamrohlik qiladigan o'zgarishlar shaklidagi ta'sirining chastotasi va og'irligi; oziq-ovqatdagi vayoki inson organizmidagi dastlabki moddaga nisbatan kuchliroq zaharlilik va xavfga ega bo'lgan mahsulotlar hosil bo'lishiga olib keladigan kimyoviy moddaning transformatsiyalanishi; ...