Nafas olish tizimi anatomiyasi, fiziologiya va funksiyalari

Nafas olish tizimi anatomiyasi, fiziologiya va funksiyalari. Reja: 1. Nafas olishning ahamiyati. 2. Nafas olish tizimi anatomiyasi. 3. Nafas olishning boshqarilishi. 4. Nafas olish gigiyenasi. Nafasning ahamiyati. Odam va har bir boshqa tirik organizm tashqi muhitdan kislorod qabul qilib, karbonat angidrid gazini chiqarib turish nafas olish deb ataladi. Nafas olish jarayonida muhim fizologik prosesslar amalga oshadi. Organizm nafas olganda tashqi muhitdagi havo o'pka hujayralariga, u yerdan qonga, qon orqali barcha organ ho'jayralarni O2 bilan ta'minlab, undagi moddalar almashinuvida hosil bo'lgan CO2 gazi qonga o'tib, qon orqali o'pkaga undan esa tashqi muhitga chiqariladi. Shu bilan bir qatorda qabul qilingan O2 ishtirokida hujayralarda va to'qimalarda hosil, yog', uglevodlar oksidlanib energiya hosil qiladi. Natijada organizmdagi barcha fiziologik jarayonlar yani qo'zg'alish, harakatlanish, ko'payish kabilar ana shu energiya hisobiga amalga oshadi. Bundan tashqari nafas olish organlari turli xil moddalarning hidini sezish hamda nutuq talaffuzida ham ishtirok etadi. Nafas olish tashqi va ichki nafas olishga bo'linadi. Tashqi nafas olishda o'pka bilan qon o'rtasidagi gaz almashinuvi tushuniladi. Ichki yoki to'qimalararo nafas olishda esa to'qimalar bilan qon o'rtasidagi gaz almashinuvi amalga oshadi. Atmosfera havosi tarkibida 20,9 % O2, 0,3 % Co2, 79,3% N2 bo'ladi. Boshqa moddalar kam miqdorda bo'ladi. Agar havo tarkibida Co2 miqdori 4-5% ga etsa, odam holsizlanib, yurak urushi tezlashadi, bosh og'riydi, qayt qiladi, hatto hushidan ketishi mumkin. Nafas olish sistemasi yuqori va quyi qismlarga bo'linadi. Nafas olish sistemasining yuqori qismiga burun bo'shlig'i, hiqildoq, kekirdak (traxeya) va bronxlar kiradi. Quyi nafas olish qismiga bronxlar, o'pka, uni o'rab turuvchi yupqa elastik biriktiruvchi to'qima pardasi-plevra kiradi. O'pka to'qimasi ...