Grafika. Til va yozuv

Grafika Reja: O'zbek yozuvi tarixidan qisqacha ma'lumot. Grafika va uni ifoda etuvchi grafik vositalar. Harf va tovushning o'zaro munosabati. Orfografiya va uning asosiy tamoyillari: Fonetik tamoyil Morfologik tamoyil Shaqliy-an'anaviy tamoyil Differentsiatsiya tamoyili. Tayanch tushunchalar: Grafika - tildagi tovushlarni, belgilarni ko'rsatuvchi shaqliy vositalar tizimi. Harf - tovushning yozuvdagi shakli Belgi - tovush ko'rsatmaydigan shakl. Orfografiya - adabiy tilning to'g'ri yozish qonun-qoidalarini o'rganuvchi bo'lim. Fonetik tamoyil - talaffuzni yozuvda aks ettiradigan tamoyil. Morfologik tamoyil - talaffuzni emas, balki so'z va qo'shimchalarni asliga mos holda yozadigan tamoyil. Shaqliy-an'anaviy tamoyil - o'zlashgan so'zlarning shakli yozuvda saqlanadigan tamoyil. Differentsiatsiya tamoyili - shakli va talaffuzi bir xil bo'lgan so'zlarning yozuvda turli shartli belgilar vositasida farqlanadigan tamoyil. Grafika haqida tushuncha Grafika grekcha grafikas co'zidan olingan bo'lib, yozuv degan ma'noni bildiradi. Grafika og'zaki nutqni turli shakllar, belgilar, raqamlar va chiziqlar yordamida aks ettiruvchi tilshunoslikning bir sohasi hisoblanadi. Grafik vositalarga harflar, belgilar va tinish belgilari kiradi. harf - tovush ifoda etuvchi shakl. Tutuq (') belgisi tovush ifoda etmaydigan shakl. Yozuvda qo'llanadigan (,) (.) (!) (?) (:) (…) (-) («») (;) (') shartli belgilar tinish belgilari deb yuritiladi. Yozuvda 1, 2, 3 kabi raqamlar ham qo'llanadi. Til va yozuv Til va yozuv o'zaro uzviy bog'liq va aloqador hodisadir. Til jamiyat bilan bir vaqtda yuzaga kelgan. U jamiyatning bo'lishida muhim omillardan biridir. Tilsiz jamiyat bo'lmaydi. Yozuv - jamiyatning madaniy yutuqlaridan biri. U jamiyat taraqqiyotining keyingi bosqichlarida hayotiy zarurat natijasi sifatida yuzaga keldi, yaratildi. YOzuv ham til kabi jamiyat a'zolarining aloqa-aralashuvida asosiy vosita sifatida xizmat qiladi. Ko'p hollarda yozuv tilning o'rnini bosadi. Lekin til va yozuvning o'ziga xos ahamiyatli tomonlari bor. Yozuv fikrni etkazishda masofa jihatidan chegara bilmaydi. Til esa vaqt va makon jihatdan chegaralangan. U yaqin masofada turgan suhbatdoshiga eshitiladi. Yozuv madaniy, ma'rifiy va adabiy boyliklarni keyingi avlodlarga meros sifatida qoldirish imkoniyatiga ega. Og'zaki nutq esa aytilayotgan paytdagina qabul qilinadi. Biroq yozuv maxsus yozuv qurollari, sharoit, vaqt va shartli belgi, shakllarni talab etadi. U tilni barcha nozikliklari bilan aks ettira olmaydi. Shunga qaramay, jamiyatda yozuvning o'z o'rni bor; yozuv masofa bilan ajralgan odamlar orasida aloqa munosabatini ta'minlashda, barcha uchun tushunarli bo'lgan adabiy tilning yuzaga kelishida, madaniy-adabiy boyliklarni keyingi avlodlarga etkazishda katta imkoniyatlarga ega. Xorazmiy yozuvi ham o'zbek xalqi ajdodlari tomonidan qo'llanilgan yozuv bo'lib, bu yozuv II asrning oxiri II asrning boshlarida xorazmshoh chiqargan pullarda uchraydi. V-VII asrlar davomida turkiy xalqlar O'rxun-Enasoy nomli yozuvdan foydalanganlar. Bu yozuv yodgorliklari Janubiy Sibirning Enasoy daryosi havzalarida va Mo'g'ilistonning O'rxun vodiysida topilgan. Shunga nisbatan qadimgi turkiy ...