Ona tili o'qitish prinsiplari

Ona tili o'qitish prinsiplari Reja: 1.Ta'lim prinspi tushunchasi. 2.Ona tili o'qitishning umumdidaktik prinsiplari 3.Ona tili o'qitishning o'ziga xos prinsiplari 4.Xulosa Tayanch tushunchalar Ta'lim prinsipi, ilmiylik, tizimlilik, izchillik, onglilik, ko'rsatmalilik, faollik, mustaqillik prinsplari, ijodiy tafakkurni o'stirish, matn yaratish, sathlararo bog'lanish Ta'lim prinsipi ta'lim - tarbiya jarayoniga asos bo'ladigan ta'limiy qonun-qoida ma'nosini ifodalaydi. Darsni tashkil etish, boshqarish, nazorat qilishda talaba va o'qituvchi faoliyatiga qo'yiladigan talablar, didaktik qoidalar ta'lim prinsplari hisoblanadi. Bu prinsplar har fanda o'ziga xos tadqiq etiladi. Biz quyida ona tili fanini o'qitishda qo'llaniladigan prinsplar xususida so'z yuritamiz. Tizimlilik va izchillik prinspi. O'zbek tili o'qitishda tizimlilik va izchillik prinsipi muhim o'rin tutadi. Til fanining bo'limlarini bir tartibda o'rganish shu prinspga mos tushadi. Ona tili fanini o'rgatishda dastlab fonetika, leksika haqida, shundan so'ng so'z yasash, so'z tarkibi, morfologiya va sintaksis haqida ma'lumot beriladi. Bu esa yuqoridagi prinspga amal qilinganligini bildiradi.Ona tili o'qitishda nazariyani amalyotga bog'lash ham muhimdir. Buning uchun fonetika va grammatikadan har bir tema orfografiya yoki punktuatsiya bilan, orfoepiya yoki lug'at bilan bog'liq holda o'tilishi lozim. Bu prinspni amalga oshirish uchun grammatik qoidalarga mos misollarni jonli nutqdan olish, qoidalarni mustahkamlashda o'quvchilarning ijodiy tafakkurini o'stirishga yordam beradigan mashqlardan foydalanish zarur bo'ladi. Ona tili o'qitishda onglilik ham muhim o'rin egallaydi. Onglilik prinspi ta'rif yoki qoidaning o'quvchilar tomonidan ongli o'zlashtirilishiga tirishmoqni talab etadi: 1.O'qitishda ongli verbal-kognitiv ta'limga (OVKT) asoslanish 2.Til materiali va ta'lim oluvchilarning yosh psixologiyasi mutanosibligiga e'tibor berish. 3.O'quvchilarda mustaqil va ijodiy mushohada malakalarini mustahkamlash 4.Darsni ma'lum bir tizimda olib borish 5.Mavzulararo bog'lanishga e'tibor berish 6.Nutqiy malakalarni mustahkamlash va til sezgirligini oshirish Mustaqillik va faollik prinsipi. Mustaqillik va faollik orqali o'quvchi ta'limining faol ishtirokchisiga aylanadi. Mustaqillik faollik uchun sharoit yaratilsa, faollik mustaqillikni tarbiyalashga asos bo'ladi. Mashg'ulotlarda mustaqil ishlarni tashkil etish qo'yilgan muammo, savol va topshiriqlar mohiyatidan kelib chiqib o'quv jarayonini boshqarish yosh avlodda mustaqillik va faollikni tarbiyalaydi. Buning uchun o'quvchi har bir mashg'ulotda mustaqil va ijodiy ishlashi, tilning mavjud imkoniyatlaridan unumli foydalanishi, so'z boyligini oshirib borishi, ravon va aniq so'zlash malakasini egallashi darkor. Ilmiylik va tushunarlilik prinsipi. Ilmiylik prinsipi o'quv predmetlarini hozirgi fan yutuqlari zaminida bayon qilishni talab etadi. Tushunarlilik prinsipi esa o'quv predmetini bolalarning yoshi, shaxsiy xususiyatlari, hayotiy tajribalari, tayyorgarlik darajasiga moslashtirishni taqozo etadi. Bu ikki prinsp bir-birini to'ldiradi. Bu prinsplarni amalga oshirishda quyidagilarga etibor berish talab etiladi: til sathlarini o'zaro bog'liqlikda o'rgatish; o'qituvchining fan yangiliklaridan xabardor bo'lib turishi kerak; o'qituvchi butun fikrini ilmga asoslanib bayon etishi lozim; til va nutqni farqlab o'qitishning, ixcham va talaffuz me'yorlariga mos bo'lishi; ayrim o'quvchilarga individual ...