Paronimlar lug'ati

Paronimlar lug'ati AHROR MA'RUFOV PARONIMLAR LUG'ATI (Talaffuzi yaqin so'zlar) O'zSSR Maorif ministrligi tasdiqlagan «O'QITUVChI» NAShRIYoTI Toshkent - 1974 Jamoatchilik asosida filologiya fanlari kandidati Teshaboy Aliqulov tahrir qilgan SO'Z BOShI Til madaniyati umummadaniyatning ajralmas qismi bo'lib, uning yuksalishida kuchli quroldir. Til ijtimoiy hayotda muhim rol o'ynaydi. Shuning uchun ham har bir kishidan tilning taraqqiyot qonunlarini mukammal bilish, unga ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo'lish talab etiladi. Nutq madaniyatiga etibor kundan-kunga ortmoqda, ammo shunga qaramay, ko'pgina o'quvchilarning yozma ishlarida, hatto, gazeta, jurnal va kitoblarda (tanbur o'rniga tambur, adil o'rniga adl, teri o'rniga tire qo'llash kabi) xato va kamchiliklar uchrab turadi. Talaffuzi jihatidan yaqin, mano tomondan farqli bo'lgan so'zlar tilshunoslikda paronim deyiladi. Yozma yoki og'zaki nutqda paronimlarni mazmunan tushunib etmay, biri o'rniga ikkinchisini qo'llash, ularning imlosida yanglishish kabi hollar tez-tez uchrab turadi. Bunday kamchiliklarni bartaraf qilish uchun ularning qisqacha lug'atini yaratishni lozim ko'rdik. Lug'at, xususan, maktab o'quvchilari va o'qituvchilari uchun mo'ljallangan. LUG'ATNING TUZILIShI 1. Lug'atda dastlab paronim so'zlar keltirilib, ular alfavit tartibida berildi. 2. Paronimik uyadagi xar bir so'z mustaqil lug'at maqolasi sifatida, satr boshidan berilib, ularning mazmunan (shuningdek, shaqlan) boshqa farqli so'zlar ekanligiga qisqa izoh beriladi. Paronimik uyadagi so'zlarni faqat bir-birlaridan farqlaridan iborat bo'lganligi uchun ham, polisemantik so'zning bir mustaqil manosiga izoh bermay, uning manosiga izoh berish yoki sinonimik variantini keltirish bilan cheklandik. 3. Har bir lug'at maqolasi izohlangach, matbuot, turli jurnal va badiiy asarlardan misollar hamda so'zlashuv tilidan olingan misollar keltiriladi. 4. Paronimik uyalardagi bosh so'zlarni tartiblashda alfavit tartibiga rioya qilindi. 5. Paronimik uya sostaviga kirgan ayrim so'zlar grammatik belgi (pometa) bilan ta'minlandi. Masalan: abro' esk. qosh; odosh dial. tamom, ado; go'sh, esk. kt. quloq kabi. 6. Faqat biror komponent bilan qo'llanadigap ayrim so'zlarning dastlab paronimik uyani tashkil etunchi komponenti berilib, ikki nuqtadan so'ng to'liq formasi keltirildi. Masalan: oro: oro bermoq aro barmoq, atoqli: atoqli ot gram. Biror predmetga maxsus qo'yilgan nom. ww.ziyouz.com kutubxonasi 1 Paronimlar lug'ati PARONIMLAR HAQIDA Paronimlar talaffuzning o'xshashligi, morfem sostavining qisman yaqinligi tufayli yozuvda, nutqda adashtirilishi mumkin bo'lgan, qofiyalashda, shuningdek, so'z o'yinida ishlatiladigan boshqa-boshqa manodagi so'zlardir. Masalan: kampaniya - kompaniya, sharob - sharaf so'zlari ikki paronimik uyani tashkil etuvchi turli manodagi mustaqil so'zlardir. Kampaniya - biror maqsadni ko'zlab malum vaqt, davr ichida o'tkaziladigan ommaviy harakat manosini ifodalaydi: paxta yig'im-terimi kampaniyasi; ekish kampaniyasi; kompaniya - sherikchilik, ulfatchilik; burjua mamlakatlarida esa kapitalistlarning savdo yoki sanoat shirkati manolarini ifodalaydi: savdo kompaniyasi kabi. Sharob va sharaf so'zlari ham alohida-alohida tushunchaga ega bo'lgan mustaqil so'zligi yaqqol sezilib turibdi. Lekin shunga qaramay, ko'pincha og'zaki nutqda, ...