Gap bo'laklarining tartibi. Odatiy tartib va o'zgargan tartib

2-bosqich 1-semestr 13-mavzu:Gap bo'laklarining tartibi: odatiy tartib va o'zgargan tartib . Ona tili Abdukadirova M.M Reja: 1.Gap bo'laklari tartibi haqida. 2.Odatdagi tartib. 3.o'zgargan tartib. GAP Bo'LAKLARI TARTIBI: o'zbek tilida gap bo'laklarining joylashish tartibi, asosan, erkin bo'lsa-da, ular gapda ma'lum grammatik qoidalar asosida o'rinlashadi. Gap bo'laklarining tagiga Odatda, gapda ega va unga bog'langan bo'laklar oldin, qanday chiziladi: kesim va unga bog'langan bo'laklar keyin joylashadi, ba'zan Ega: aksinchasi ham bo'ladi: Kesim: == Bu yo'llar menga tanish - Menga tanish bu yo'llar. To'ldiruvchi: Ega ko'proq gap boshida, kesimning asosan, gap oxirida, - - - - - - - - hol kesimdan oldin, Aniqlovchi: ~~ to'ldiruvchi kesimdan oldin, Hol: aniqlovchi egadan oldin keladi. . . . . . . . . Bu odatdagi me'yoriy tartibdir. Nutqda doim ham gap bo'laklarining odatdagi tartibi saqlanavermaydi, gapdan ko'zda tutilgan umumiy fikrga qo'shimcha ma'no, uslubiy yuk berish uchun tartib o'zgartirilishi mumkin. Gap bo'laklari tartibining o'zgartirilishi inversiya deyiladi. Bunday holat gap urg'usi olgan gap bo'laklarida kuzatiladi: Kecha samolyotda Farg'onadan akam keldi. Ko'rinadi, Inversiya -gap e'tiborni qaratgan bo'lak kesimdan oldinda keltiriladi. Gap bo'laklari odatdagi va o'zgargan tartibining nutqda bo'laklari tartibining o'z qo'llanilish o'rni bor. o'zgartirilishi Odatdagi tartib ilmiy asarlar uslubi uchun mos bo'lsa, o'zgargan tartib og'zaki nutq uchun va badiiy (ayniqsa, she'riy) nutq uslubi uchun xos. Odatdagi tartib kesim Ega Aniqlovchi ega to' ldiruvchi hol kesim o'zgargan tartib Kesim ega Kesim to'ldiruvchi Ega kesim hol Gap bo'laklari gap tarkibida ikki xil tartibda joylashadi: ODATDAGI TARTIB o'ZGARGAN TARTIB 1) ega kesimdan keyin keladi: Bo'ldi 1) ega o'zining aniqlovchisi bilan taajjub qiziq hangomalar. kesimdan oldin keladi: Bilimdon talabalar topshiriqni puxta bajaradilar. 2) to'ldiruvchi kesimdan keyin keladi: Kezdim gulzor yang'lig' bog'larni. 2) to'ldiruvchi o'zining aniqlovchisi 3) payt holi, o'rin holi va vaziyat holi bilan kesimdan oldin keladi: Kechagi kesimdan keyin keladi: Bir doctor vazifani bajarish kerak. kelibdi Toshkentdan. Gapirdi zavqlanib. 3) payt holi va vaziyat holi kesimdan oldin keladi: Kechagi voqeani kula-kula 4)qaratqich qaralmishdan keyin: so'zlab berdi. O'zbekiston - Vatanim manim. Mosini top. Gaplarga mos kataklarni belgilang. Holning turlari Maqsad Ravish holi o'rin holi Payt holi Sabab holi Daraja- Gaplar holi miqdor holi Xiyobonning chap tomonida 1 kutubxona joylashgan. U hayron bo'lib ohista boshini 2 ko'tardi. Men atay indamasdan chiqib 3 ketayotgandim. Oyqiz uyalganidan boshini quyi 4 soldi. Polatjon juda erta, hammadan 5 oldin uyg'ondi. 6 Guruchni qopi bilan olishdi. Har yili 1-sentabrda mustaqillik 7 kuni keng nishonlanadi. Uyga vazifa: She'rni ifodali o'qing. Uni nasriy bayon qiling.Undagi gap . bo'laklarining odatdagi va ...