Ko'chma ma'nolar va ularning turlari. Metafora va metonimiya uning uslubiyati

MAVZU: Ko'chma ma'nolar va ularning turlari. Metafora va metonimiya uning uslubiyati O'qituvchi: Ruzikulova G. F. O'zbek tilida so'z ma'nolari to'rt xil usul bilan ko'chadi: metonimiya metafora. sinekdoxa, vazifadoshlik Metafora gr. metaphora ko'chirma demakdir. So'z ma'nolarining predmet, narsa, hodisalarnmg tashqi shaqliy o'xshashligi va ichki belgiga asoslanib ko'chishiga metafora deyiladi. Bu usul bilan nom ko'chishi predmetlar, hodisalar orasidagi nisbiy o'xshashlikka ko'ra bo'ladi va ularning shakli rangi, harakati ikkinchi shunday predmat belgisi bo'lgan nomni oladi. Metafora yo'li bilan ma'no ko'chishiga predmetlar uchun umumiy belgi tushunchada saqlanadi. Masalan. qozonning qulog'i odam qulog'iga, o'zining tashqi belgisi ko'rinishi bilan o'xshaydi. Metofora ko'proq quyidagilarga: 1) odamning tana a'zolari (qo'l, oyoq, bet, yuz, lab, tish. ylka), 2) kiyimlar va ularning biror qismiga (yoqa. etak), 3)hayvon. parranda va hasharotlarning biror a'zosi (qanot, dum, tumshuq, shox); 4)o'simlik va uning qismi (ildiz. tomir); 5) qurol (nayza, pichoq) nomlariga asoslanadi. Masalan: Qishlog'imiz tog'ning etagiga joylashgan. (H. G'.) Uyimiz daryo yoqasidadir. Metonimiya usuli bilan ma'no ko'chishi Metonimiya - yunoncha so'z bo'lib, qayta nomlash degani. Metonimiya ham ma'no ko'chish usullaridan biri bo'lib, bunda bir predmetning, belgining , harakatning nomi boshqasiga o'xshashlik asosida emas, bog'liqlik asosida ko'chiriladi. Bu usul bilan nom ko'chilishda tashqi, ichki belgidagi o'xshashlik hisobga olinmaydi balki ular orasidagi doimiy aloqaning mavjudligi hisobga olinadi, shunga ko'ra quyidagi ma'nolarni ifodalaydi: 1) o'rin munosabati (ko'za, piyola. samovar) masalan, to'ldirib qo'y qadahlarni, yangrasin gulyor (qo'shiq); 2) joy, tashkilot so'zidagi doimiy aloqaga kora (shahar,tashkilot): Ko'zimning oldidan o'tadir g'amgin , Navoiy tobutin ko'targan Hirot. (A.O.) 3) muallif bilan asari orasidagi doimiy aloqa: Fuzuliyni oldim qo'limga Majnun bo'lib yig'lab qichqirdi Va Navoiy tushib yo'limga Faryod bilan o'rnidan turdi (H.O.) 4). Boshqa hodisalar bilan uzviy aloqa asosida ko'chadi: O'n to'qqizga chiqasan bugun , Uzoqdaman. Yo'q menda toqat (H.O.) MAVZU: Ko'chma ma'nolar va ularning turlari. Metafora va metonimiya uning uslubiyati O'qituvchi: Ruzikulova G. F. O'zbek tilida so'z ma'nolari to'rt xil usul bilan ko'chadi: metafora. metonimiya sinekdoxa, vazifadoshlik Metafora gr. metaphora ko'chirma demakdir. So'z ma'nolarining predmet, narsa, hodisalarnmg tashqi shaqliy o'xshashligi va ichki belgiga asoslanib ko'chishiga metafora deyiladi. Bu usul bilan nom ko'chishi predmetlar, hodisalar orasidagi nisbiy o'xshashlikka ko'ra bo'ladi va ularning shakli rangi, harakati ikkinchi shunday predmat belgisi bo'lgan nomni oladi. Metafora yo'li bilan ma'no ko'chishiga predmetlar uchun umumiy belgi tushunchada saqlanadi. Masalan. qozonning qulog'i odam qulog'iga, o'zining tashqi belgisi ko'rinishi bilan o'xshaydi. Metofora ko'proq quyidagilarga: odamning tana a'zolari (qo'l, oyoq, bet, yuz, lab, tish. ylka), kiyimlar va ularning biror qismiga (yoqa. etak), hayvon. parranda va hasharotlarning biror a'zosi ...