Nutqida kamchiligi bo'lgan bolalar tafakkurining xususiyatlari

Nutqida kamchiligi bo'lgan bolalar tafakkurining xususiyatlari Reja: 1.Tafakkur haqida tushuncha. 2.Nutqida kamchiligi bo'lgan bolalarning tafakkur xususiyatlari. Tafakkur haqida tushuncha Tafakkur - atrofdagi borliqni aks etishiga imkon beradigan inson bilish faoliyatini oliy shakli, predmet va hodisalar o'rtasidagi aloqa va munosabatni o'rnatadi. Tafakkurning asosiy vazifalari: umumiy o'zaro aloqalarni o'rnatish; muayyan sinf hodisalari turi sifatida aniq hodisalar mohiyatini tushuntirish; bir xil guruh hodisalari xossalarini umumlashtirish. Muayyan belgilarga ko'ra birlashadigan fikrlarning bir necha turlari ajratiladi: 1. Shakliga ko'ra: - ko'rgazmali - ta'sir qiluvchi; - ko'rgazmali - tasavvurli; - mavhum - tasavvurli. 2.Yangiligi va o'ziga xosligi darajasiga ko'ra: - reproduktiv (qayta tiklovchi); - produktiv (ijodiy). 3.Xal qilinadigan vazifalar tavsifiga ko'ra: nazariy amaliy; 4. Tuzilishiga ko'ra: diskursiv intuktiv. Tafakkur quyidagi jarayonlarni o'z ichiga oladi: tahlil qilish (xayoliy predmet, hodisa, holatlarni kismlarga ajratish va tarkibiy belgi, kism, taraflarni aniqlash); sintez (turli xil belgilar o'rtasidagi aloqani taqqoslash, qiyoslashni o'rgatishi); mavxumlashtirish (predmet asosiy xossalarini noasosiylardan ajratish); solishtirish (qandaydir obyektlarni taqqoslash va ulardagi umumiy yoki farqli belgilarni ajratish); umumlashtirish (ikki yoki bir kancha taqqoslash va umumiysini ajratish). Tafakkur o'ziga xos tuzilishga ega, unga quyidagilar kiradi: vazifa shartlarini tushunishi, tegishli belgilarni tahlil qilish, belgi va bog'liqliklarni ajratish; strategiyani ishlab chiqish; muvaffakiyatli bajarish usullarini qidirish (bajaruvchi bosqich); javobni topish; boshlang'ich shartlar bilan natijalarni qiyoslash; Tafakkur shakllari, tushunishi, to'g'ri uylashi, xulosa chiqarishi fikrni so'zlar bilan ifodalash bosqichlari: fikr, uy bildirish sababini aniqlash, bildirish sxemasini yaratish; grammatik tuzilishlarini faollashtirish tashqi yopiq nutq orqali fikr bildirish. Nutqida kamchiligi bo'lgan bolalarning tafakkur xususiyatlari Bolalar psixik rivojlanishining boshqa tomonlari bilan nutq buzilishining chambarchas bog'liqligiga ular tafakkurining o'ziga xos ba'zi xususiyatlari sabab bo'ladi. Nutqi to'liq rivojlanmagan bolalarni intellektning jalb etilmagan (noverbal) sharoitiga qarab uch guruhga ajratish mumkin (O.N.Usanova, T.N.Sinyakova): 1) jalb etilmagan intellektning rivojlanishi ba'zi bolalarda me'yordagidan birmuncha farq qiladi. Bunda intellekt rivojlanishining shu o'ziga xosligi nutqdagi qiyinchiliklar bilan bog'lanmagan va ularga bo'ysunmaydi. Mualliflarning ma'lumotlariga ko'ra, bu guruhni NTR li bolalarning 9% i tashkil etadi. 2) jalb etilmagan intellektning rivojlanishi me'yorga mos keladi (27%), 3) jalb etilmagan intellektning rivojlanishi me'yorning past chegarasiga mos keladi, lekin doimiy emasligi bilan xarakterlanadi: aniq paytlarda bolalar intellketning me'yordan pastligini ko'rsatishi mumkin. Foiz hisobida eng ko'p guruh - 63%. Dj. Ravenning (M.A.Fotekova) rangli ilg'or matritsaning bolalar varianti yordamida aniq - obrazli fikrlashning xususiyatlarini o'rganishda topilgan edi, vazifalarni muvaffaqiyatli bajarish bo'yicha kichik yoshdagi bolalar jamoasi xilma - xil va har xil guruhlar bilan ko'rsatilgan. Aniq vazifalarni bajarish natijalariga ko'ra ko'proq muvaffaqiyatli guruh nutq patologiyasi qo'pol bo'lmaganligi bilan xarakterlanadi (ovoz talaffuz qilishdagi kamchiliklar va grammatik ...