1917-1990 yillarda O'zbekistonda maktab va pedagogika fani

O'zbekiston Respublikasi Xalq Ta'limi Vazirligi Muqimiy nomidagi Qo'qon Davlat Pedagogika Instituti Pedagogika fakulteti MT yo'nalishi 4 «A» guruh talabasi Nazarova Shahloning «Tabiat bilan tanishtirish metodikasi» fanidan tayyorlagan MUSTAQIL ISHI Qo'qon- 2014 O'qituvchi: Esonova M. 1917-1990 yillarda O'zbekistonda maktab va pedagogika fani. RYeJA: 1. 1917-1990 yillar oralig'ida O'zbekiston Respublikasi mustaqillikga erushgunga qadar bo'lgan davrda O'zbekiston xalq ta'lim tizimi va pedagogika fani haqida . 2. 70 yil davomida xalq ta'limida adolatsiz, milliy siyosatning amalga oshirilishi. 3. Xalq maorifi sohasida maktab darsliklari va o'quv qullanmalarining yoritilishi. 4.ta'lim-tarbiya jarayonida mustabid tuzim maqsadiga muvofiq tashkil etilishi va tarbiyaviy oqibatlar. O'zbekistonda 19917-1990 yillarda ijtimoiy hayot, ta'lim-tarbiya 1917 yilgi inqilobdan keyin Markaziy Osiyo xalqlarining hayotida ijtimoiy-siyosiy iqtisodiy, ma'naviy-mafkuraviy, jumladan xalq maorifi sohalarida keskin o'zgarish yuz berdi. Jamiyatni kommunistlik asosda qayta qurish boshlandi. Kommunistlik mafkura ta'lim-tarbiyaning asosi qilib quyildi. Bu tadbir joriy etilishi natijasida o'lkada (sinfiy kurash) kuchaydi . o'qituvchilar safi shura hukumati (dushmonlari)dan tozalana boshladi. 1919 yii bo'lib o'tgan partiya VII qurultoyi qabul qilgan kommunistlik partiya dasturida sovet hukumatining maktab va maorif haqida ko'rsatmalarini joylarda amalga oshirish zaruriy vazifa qilib quyildi. Turkistan partiya va sovet tashkilotlari ana shu yul-yuriqlar asosida maorif tizimini ishlab chiqdi va quyilgan vazifalarni amalga oshira boshladi. 1918-1920 yillari shaharva tuman maorif bo'limlarida to'zilgan o'quv rejalari va dasturlar asosida maktablar da dars o'tildi. Ssinfdan tashqari mashg'ulotlar uyushtirildi. 1921-1925 yillarda Turkiston maorif komissarligi tuzgan dastur va metodik qullanmalarda asosiy etibor harbir o'quv fani kursini nazariy jihatdan asoslashga qaratildi. Dastur va qullanmalarni yaratishda mahalliy ziyolilardan Fitrat, Munavvar ori Abdirashidxonov, hamza Niyoziy, S.Ayniy, Adulla Avloniy, qori Niyozov va boshalar faol ishtirok etib Turkistonda boshlangan madaniy qurilishni amalga oshirishga, maorif tizimini barpo etishga salmoqli hissa qushdilar. Turkiston Respulikasida mahalliy millatlardan o'qituvchi kadrlar tayorlash sohasida qilingan ishlardan muhimi shu bo'ldiki, Toshkent, Samarqanda va boshqa shaharlarda qisqa muddatli kurslar, pedagogika bilim yurtlari, xalq maorif instituti tashkil etildi, oshlangich, to'liqsiz o'rta va o'rta maktablar soni ortdi, ularda ta'lim mazmuni ham o'zgardi, tarbiya ishlari yangi tartibda oli orildi. Sovet maktabida ta'lim-tarbiya ishlarining asosiy sikli dars hisoblanadi. Ammo, ta'lim-tarbiya masalalariga bag'ishlangan qurultoy va kengashlar bog'li holda o'tkazildi. Pedagogika matbuotda umumiy boshlang'ich ta'limni, umuman maktab ta'limini amalga oshirish muammolarini, pedagogika fanining mazmuni, uning vazifalarini yoritishda ham, ikki yil davomida o'rta maktab turi, o'quv reja va dasturlari haqida maktablarda politexnik ta'lim va mehnat, umumiy va maxsus mutaxassislik ta'limi, estetik tarbiya va boshqa masallalar yuzasidan munozaralarda ham sinfiylikka etibor berish talab etildi. Ikkinchi jahonurush yillarida, xalq ta'limiini rivojlantirish komil insonni shakllantirishda yoshlarni insoniylik, vatanparvarlik ruhida tarbiyalash ...