Analizning optik metodlari

Analizning optik metodlari Reja: Analizning optik metodlari to'g'risida. Nurning yutilish qonunlari. Kolorimetriya - absorbtsion analiz metodi ekanligi. Analitik kimyoda kupincha moddalarning juda oz miqdori (izlarini) aniklashga to'g'ri keladi. Moddalarning bunday miqdorlarini kimyoviy metodlar bilan aniqlash imkoniyati yuk, bunday xollarda analizning optik metodlaridan foydalaniladi. Nisbatan keng qo'llaniladigan absorbtsion analiz bo'lib, u spektrofotometriya, fotokolorimetriya va kolorimetriya bilan bajariladi. Spektrofotometriya bir jinsli sistema tomonidan kurinadagin, ultrabinafsha va infrakizil nurlarni yutilishini o'lchashga asoslangan. Fotokolorimetriya analiz kilinuvchi modda tomonidan polixromatik nurlanishni yutilishni o'lchash asosida ish bajaradi. Kolorimetriya - polixromatik nurlanishni xususiy qo'llanilishi bo'lib, rangli eritmalar tomonidan nurni yutilishini o'lchashga asoslangan. Nurning (yorug'likning) yutilish qonunlari (kolorimetriya qonunlari). yorug'lik oqimi (intensivligi J0) eritmasi bor kyuvetaga tushganda , uning intensivligi Jz bo'lgan kismi kyuveta yuzasidan qaytariladi, intensivligi Ja bo'lgan kismi eritma tomonidan yutiladi va intensivligi Jt bo'lgan kismi eritmadan utib ketadi. Shuning uchun bu kattaliklar orasidagi boglinish shunday yoziladi: J0=Ja+Jz+Jt. Bitta kyuvetadan foydalaniganda qaytarilgan yorug'likning intensivligi doimiy bo'ladi, bu qiymat uncha katta emas, suvli eritmalarda, uni hisobga olmasa xam bo'ladi . Bunda J0Ja+Jt Ja eritmadagi moddaning molekulalari va ionlari bo'lishiga bog'liq bo'lib, bu kattalikni bevosita aniklab bulmaydi. Ja ni tushayotgan yorug'likning intensivligi J0 bilan analiz kilinayotgan eritmadan utib ketgan yorug'lik intensivligi Jt farqidan topish mumkin. yorug'lik oqimi eritmadan utishda o'z intensivligini eritmada molekula yoki ionlar kanchalik ko'p bulsa, shunchalik ko'p yukotadi. Shuning uchun yorug'lik oqimining kuchsizlanish darajasi fakat moddalarning tabiatiga bog'liq bulmay, shu bilan birga kontsetratsiya (s) va eritma kalinliga xam bog'liqdir P. Buger va I. Lambert tomonidan eritma kavati kalinligi bilan yorug'lik oqimining yutilishi orasidagi bog'lanish borligi aniklandi: bir xil kalinlikdagi moddalar kavati ularga tushayotgan yorug'lik okimini doimo bir xil kismini yutadi (Buger - Lambert qonuni). Jt=J0* e-kl l - kavat kalinligi; k - yutilish koeffitsenti. yuqoridagi formulani unli logarifm asosida shunday yozish mumkin: Jt=J0* 10-kl Yutilish koeffitsiyenti k erigan modda tabiatiga va yorug'likning to'lqin uzunligiga bog'liq. Son jihatdan u yorug'lik oqimi intensivligini 10 marta susaytiruvchi eritma kavati kalinligining teskari qiymatiga teng: Ber doimiy kalinlikka ega bo'lgan modda kavati tomonidan yutiladigan yorug'lik oqimi intensivligi kontsentratsiya uzgarganda o'zgarishini anikladi va yutilish moddalarning kontsentratsiyasiga to'g'ri proportsional ekanligini topdi: K=YeS, bu yerda S - yutuvchi modda kontsentratsiyasi, Ye - proportsionallik koeffitsenit. Buger-Lambert va Ber qonunlari tenglamalarini birlashtirsak: nisbat o'tkazish hisoblanib, T xarfi bilan ifodalanadi. lg kattalik eritmaning optik zichligi deb ataladi va D xarfi bilan belgilanadi. Tenglamadan kurinib turibdiki, optik zichlik yoki yutilish D eritmadagi moddaning kontsentratsiyasiga to'g'ri proportsionaldir. Kolorimetriya - absorbtsion analizning oddiy metodlaridan biri bo'lib 1795 y. Severgin ...