Ayiruv organlarining fiziologiyasi, teri faoliyati va tuzilishi, shaxsiy gigiyena, bolalarning kiyimlariga qo'yilgan gigiyenik talablar

Ayiruv organlarining fiziologiyasi, yoshiga xos xususiyatlari teri faoliyati va tuzilishi shaxsiy gigiyena, bolalarning ust va oyoq kiyimlariga qo'yilgan gigiyenik talablar Tirik organizm ichki muhit tarkarorligini saqlash uchun organizmga kirgan ozik moddalar, suv, havo va boshqa moddalarning almashinishi koldiklarining tashqi muhitga chikib turishi shart. Chunki moddalar almashinuvi koldiklari siydikchil, siydik kislotasi, xroginin va shunga o'xshash moddalar holda artib ketsa organizm zaharlanadi. o'pka orqali karbonat angidrid kisman suv, efir, xloroform, va yengil uchuvchi gazlar ajraladi. Teri orqali kisman suv, tuzlar mikroelementlar, azot almashinishi koldiklari va siydikchil ajraladi. Ichak yo'llari orqali hazm bo'lmagan ozik moddalari, ogir metall tuzlari , kisman suv, bazi dorilarining va organik buyoklarning koldiklari ajraladi. Buyrak orqali esa organizm ortikcha suv, tuzlar miniral moddalar, to'qima va hujayralarda modda almashinish koldiklari, siydik kislotasi, movina, krlotinin va istemol qilingan dori koldiklari ajraladi Buyrak faoliyati fakat koldik moddalarni tashqariga chikarib tashlashdan iborat bulmay balki bir necha hayotiy muhim jarayonlarni bajarishda xam ishtirok etadi. Kon va boshqa ichki muhit suyuqliklarning xajmi muvozanatini saqlash da suyuqliklarni asmatik muvozanatini saqlash da Kislota-asos muvozanatini saqlash da. Kon miqdori artib ketgan organik moddalarning ortikchasini chikarib tashlash. oqsil yog va uglevodlar almashinuvida . kon bosimi, eritrotsitlarning hosil bo'lishini, konning ivishi va boshqa jarayonlarda ishtiroki. Buyrak bolalarda kattalardagiga karaganda pastrok turadi, tuzilishiga ko'ra u loviyaga uxshaydi kesb kuriganda unda 2 kavat farqlanadi pustlok va magiz kavati, buyrak hujayraalari nefronlar deb ataladigan juda mayda murakkab tuzilishdan iborat. Nefron buyrak tuzilishining funksional birligi bo'lib. Bir necha kismlardan iborat tashkil topgan. Buyrakning pust kavatida shumlan kapsulasi bor bo'lib, u ikki kavat devordan iborat xosachadan tashkil topgan, hamda devori bir kavat hujayradan tuzilgan kapsuladan kanalcha boshlanib, bu kanalga buralib -buralib magiz kavatiga tushadi va birlamchi burama kanalcha deyiladi. Buyrakning pust kavatida kanalcha tugirlanib, genli kovuzlogini hosil qiladi, sungra magiz kavatidan yana pust kavatiga kaytib ikkilamchi burama kanalchani hosil qiladi, bu kanalcha chiqarish yo'liga qo'yiladigan, bu yullar magiz va pust kavatlaridan utib, buyrak jomlariga kuyiladi. Ular esa o'z navbatida siydik yo'llariga, siydik yo'llari esa kavukka kuyiladi. Shumlen kapsulasiga arterial tomircha kiradi, kon keltiruvchi tomircha kapsula bo'shlig'ida bulinib, malpiniy kontakchasida boism ortikrok bo'ladi. Shuning natijasida kon tarkiibidagi suv, mineral tuzlar, ayrim oqsil birikmalari kapsula devoridan silkib utadi. Bu jarayonni filtrlanish jarayoni deyiladi. Filtrlanish natijasida hosil bo'lgan suyuqlikni dastlabki siydik deyiladi. Dastlabki siydik tarkmbi kismi jihatidan kon plazmasiga yaki n turadi . shuning uchun dastlabki siydik birlamchi va ikkilamchi burama kanalchalardan utish jarayonida, kanalcha devorlarildagi kon kapilyarlariga organizmga zarur bo'lgan moddalar (suv, miniral moddalar, aminokislotaslar) qaytadan suriladi. Bu jarayonni reabsarbtsiya ...