Bir faktorli va ko'p faktorli tajriba

Bir faktorli va ko'p faktorli tajriba Reja: 1. N=2n ko'rinishdagi chokning mustahkamligini tekshirish uchun to'liq faktorli tajribani o'tkazish. 2. Regressiya tenglamalarini qurish 3. Regressiya tenglamasini adekvatligini (mosligini) tekshirish. Yuqorida takidlagandek bir faktorli tajribani dasturlash va o'tkazish eksperimentatordan optimallash kattaligini topishda ancha vaqt talab qiladi. Buning aksi, ko'p faktorli tajribada esa kutilayotgan va qidirilayotgan natijaga tez erishiladi. Shuning uchun biz ikkinchi yo'l masalasini misol tariqasida ko'rib chiqamiz. 1. N=2n-ko'rinishdagi chokning mustahkamligini tekshirish uchun to'liq faktorli tajribani o'tkazish Tajriba o'tkazishdan avval kiruvchi faktorlarni aniqlaymiz. Buning uchun biz echayotgan muammoga bag'ishlangan ilmiy jurnallar, adabiyotlar, hisobotlar, referatlar, patentlar bilan tanishib chiqamiz. Shuningdek bu masala bo'yicha tikuv korxonalardagi mutaxassislar fikrini xam bilishimiz kerak. So'ngra aniqlangan faktorlarni saralash (ranjirovanie) protsedurasini amalga oshiramiz. Bunda faktorlar majmuasi diogrammasini (psixologik tajriba) quramiz, abstsissa o'qi bo'ylab kiruvchi faktorlarni (rasm-17), ordinata o'qi bo'ylab esa xar bir faktorni chiquvchi faktorga (javob, natija optitimallash kattaligi) ta'sir qilish darajasi qiymatini joylashtiramiz. So'ngra bulardan tekshiriladigan jarayonga ko'proq ta'sir qiluvchi faktorlar tanlab olinib, tajribani o'tkazishda qo'llaniladi. Faraz qilaylik nazariy yo'l bilan chokning mustahkam-ligini xarakterlovchi quyidagi tenglamani keltirib chiqardik: R4= ( 1 ) Bu yerda l-chokning uzunligi; n- mashina bosh valining aylanishlar soni; t-igna ipining taranglik kuchi; N-ignaning nomeri, K- proportsionallik koeffitsenti. Endi biz gipotezaning to'g'riligini yoki nazariy yo'l bilan keltirib chiqarilgan formulani to'g'riligini tasdiqlash uchun tajribani dasturlashimiz va o'tkazishimiz lozim. Buning uchun biz 5- ma'ruzadagi matritsa asosida N=2n=23=8 ko'rinishdagi matritsa qurib, tajriba o'tkazamiz va tajriba natijalarini 6 -jadvalga yozamiz. Jadval 6 Sj2=31 Matritsadagi Uj- chok mustahkamligini o'rtacha qiymati. Sj2-chiquvchi faktorni dispersiyasi m=3- tajribani qaytarilish soni. Dispersiyaning tiklanish darajasi Koxren (GR) kattaligi asosida tekshiriladi: GP= (2) Sj2= (3) Sj2= GP= Koxren kattaligini jadvaldagi (3;5) qiymati. Gj Rg=0,95; f=m-1=2,N=8=0,516 Agar GP0,226, demak tajriba to'g'ri o'tkazilgan. 2. Regressiya tenglamalarini qurish. Tajriba natijalari asosida quyidagi ko'rinishdagi regressiya tenglamasini qurish kerak. u=v0+v1x1+v2 x2 +v3x3+v12x1x2+v13x1x3+v23x2x3+v123x1x2x3 ( 4 ) bu yerda v0; v1;v2;vi;v12;viv123;.viek regressiya tenglamalarining koeffitsentlari. x1;x2;x3 - kiruvchi faktorlar. Koeffitsentlar qiymatlari quyidagi formulalar asosida µisoblanadi: ( 5 ) ( 6 ) ( 7 ) ( 8 ) Bizning misol uchun; v0=(9+13+14+18+15+20+16+19)=15,5 Xuddi shunday: v1;v2;v3;v12;v23;v123koeffitsentlar qiymati topilgach ( 4 ) tenglama quyidagi ko'rinishga keladi: UR=15,5+2x1+1,25x2+2x3+0,25x1x2-1,25x2x3-0,25x1x2x3 (9) Endi dispersiyaning tiklanishi qiymatini µisoblaymiz; ( 10 ) Uning o'rtacha qiymati esa ( 11 ) Regressiya koeffitsentlarining dispersiyadagi o'rtacha qiymati: ( 12 ) ( 13 ) Endi (9) tenglamadagi koeffitsentlarning aniqligini Styudent kattaligi (tP) asosida hisoblaymiz: ( 14 ) Bizning xol uchun tP(b1=; tPb13=0; tPb2=; tPb23=3,1 tPb3=5; ...