Chet el va Rossiyadagi ilg'or pedagogik g'oya namoyondalari

×ÅÒ ÝË ÂÀ ÐÎÑÑÈßÄÀÃÈ ÈË¢ÎÐ ÏÅÄÀÃÎÃÈÊ ¢Îß ÍÀÌÎЁÍÄÀËÀÐÈ Режа: ßÍ ÀÌÎÑ ÊÎÌÅÍÑÊÈÉ È. Ã. ÏÅÑÒÀËÎÖÖÈ Ê. Ä. ÓØÈÍÑÊÈÉ ×åo'îñëîâàêèÿëèê ìàøµo'ð äîíèøìàíä, èíñîíïàðâàð ïåäàãîã ßí Àìîñ Êîìåíñêèé áàøàðèÿo' o'àðèo'èäà äåìîêðào'èê ïåäàãîãèêà-íèíã àñîñ÷èñè ñèo'ào'èäà ´ðèí îëäè. Ó ´çèíèíã îíãëè µà±o'èíè âà àìàëèé-ïåäàãîãèê o'àîëèÿo'èíè, ÿðào'ãàí èëìèé àñàðëàðèíè o'àë³ áîëàëàðèíè ´³èo'èø âà o'àðáèÿëàøäåê îëèæàíîá èøãà áà²èøëàäè. ¡ø àâëîäíè ´³èo'èø âà o'àðáèÿëàø µà³èäàãè o'àí ïåäàãîãèêàíèíã âàçèo'àëàðèíè àíãëàáãèíà ³îëìàé, áàëêè ïåäàãîãèêà èëìèíèíã ïîéäåâîðèíè µàì ³o'ðäè, o'íèíã êåéèíãè ðèâîæëàíèø é´ëëàðèíè µàì ê´ðñào'èá áåðäè. Êîìåíñêèé Ìîðàâèÿäàãè ×åo' ³àðäîøëàðè æàìîàñèãà o'ààëëo'³ëè áèð îèëàäà o'o'²èëäè. Ëîo'èí ìàêo'àáèíè o'o'ãào'äè. Ãåðìà-íèÿäàãè Ãàðèáàðèñ âà Ãåéäåëüáåðã o'íèâåðñèo'åo'ëàðèäà o'àúëèì îëäè. Êîìåíñêèé äo'í±³àðàøèíèíã ê´ï o'o'ño'ñèÿo'ëàðè µà±o'íè ñåâèø, èíñîíïàðâàðëèê âà µîêàçîëàð ´ç äàâðè o'àúñèðèäà âo'æo'äãà êåëäè. Óíèíã o'èêðè÷à, èíñîí o'àáèào'íèíã ýíã ã´çàë ìàâæo'äîo'èäèð. Èíñîí o'àáèào'ãà ýðãàøèá, µàììà íàðñàíè áèëèá îëèøè ìo'ìêèí, o'íèíã o'îo'èðàñè µàììà íàðñàíè ³àìðàá îëàäè, o'èêëàéäè, ëåêèí µå÷ ³à÷îí o'´ëèá-o'îøèá êåo'ìàéäè. Êîìåíñêèé o'àðáèÿ µà³èäà o'èêð þðèo'èøäà èíäo'êo'èâ ìåo'îäãà àñîñëàíãàí, ÿúíè o'àæðèáàãà o'àÿíãàí o'àêo'ëàðäàí o'o'ëîñàëàð ÷è³àðãàí. Êîìåíñêèé ´ç àñàðëàðèäàãè ïåäàãîãèê ²îÿëàðè áèëàí ño'îëàñ-o'èêàãà ³ào'o'è´ çàðáà áåðãàí. Áèðî³ áèëèøíèíã ìàíáàè èëîµèé êèo'îáëàðäèð äåá µèñîáëàãàí. Ó ìàêo'àá áîëàíè ìàúðèo'ào' îëàìèãà áîøëàãàíèäà, o'íè µèññèé áèëèøãà, ñ´íãðà ýñà, à³ëèé áèëèøãà ´ðãào'èøè ëîçèìëèãèíè, áo'íäàé ´³èo'èø æàðà±íèíè µèññèé èäðîê-äàí áîøëàø êåðàê, - äåãàí ìào'åðèàëèño'èê o'àëàáíè èëãàðè ño'ðãàí. Êîìåíñêèé Áo'þê äèäàêo'èêà, Òèëëàð âà µàììà o'àíëàðíèíã î÷è³ ýøèãè, Ôèçèêà, Ôàëàêè±o', Îíàëàð ìàêo'àáè, Ëîo'èí o'èëè ìo'³àääèìàñè, Òèëëàðíèíã ýíã ÿíãè ìåo'îäè, ¤éèí - ìàêo'àá, ¥èñëàð áèëàí èäðîê ³èëèíàäèãàí íàðñàëàðíèíã ño'ðào'-ëàðè, Òèí÷ëèê o'àðèøo'àñè êàáè àñàðëàðèäà ´çèíèíã ìo'µèì ïåäàãîãèê ²îÿëàðèíè èo'îäàëàãàí. Áo'þê äèäàêo'èêà æàµîí ïåäàãîãèêàñèíèíã íîäèð àñàðëàðè-äàí áèðèäèð. Óíäà o'àúëèì íàçàðèÿñèãà äîèð o'èêðëàð áèëàí áèðãà ìàêo'àáãà÷à âà ìàêo'àá ±øèäàãè áîëàëàðíè à³ëèé, ào'ëî³èé, æèñìî-íèé âà ýño'åo'èê æèµào'äàí o'àðáèÿëàø o'ño'ëëàðè µàì áà±í ýo'èëãàí. Áàð÷à ´²èë âà ³èçëàðãà o'àúëèì áåðèø o'÷o'í ìàêo'àáëàð î÷èø, áîëà-ëàðíè ´ç îíà o'èëèäà ´³èo'èø, o'àðáèÿëàø, àìàëèé µà±o'ãà, o'o'ðìo'øãà o'àé±ðëàø, o'o'ño'ñèé ìåo'îäèêàëàðíè o'àêîìèëëàøo'èðèø ìàñàëàëàðè o'àµëèë ³èëèíãàí. Øo'íèíãäåê, o'àúëèì-o'àðáèÿíèíã ìà³ñàäè, øàðo'-øàðîèo'ëàðè, èìêîíèÿo'ëàðè âà àìàëèé àµàìèÿo'è µàì êåíã ´ðèí îëãàí. Áo'þê äèäàêo'èêà ÷åo' o'èëèäà ±çèëèá, o'íèíã Áo'þê äèäàêo'èêà äåá ào'àëèøè µàì o'àñîäèo'èé ýìàñ; êèo'îá o'íäà o'èëãà îëèíãàí âà µàë ýo'èëãàí ìàñàëàëàðíèíã ê´ëàìè µàìäà àµàìèÿo'è æèµào'äàí áo'þê ìo'ìo'îç àñàðäèð. Êîìåíñêèé o'ìðèíèíã ñ´íããè éèëëàðèíè o'àë³ëàð ´ðo'àñèäà o'èí÷ëèê ´ðíào'èø o'÷o'í o'èçìào' ³èëèøãà áà²èøëàäè. Ó 1667 éèëäà ´çèíèíã Òèí÷ëèê o'àðèøo'àñè íîìëè àñàðèíè ±çäè. Óíäà äàâëào'-ëàð ´ðo'àñèäà o'àéðèo'îµëèê âà o'èí÷ëèê á´ëèøè çàðo'ðëèãèíè áà±í ³èëäè âà áo'íãà ýðèøèøíèíã ìo'µèì îìèëëàðèíè o'àâñèÿ ýo'äè. Êîìåíñêèé 1670 éèëäà âào'îo' ýo'äè. Êîìåíñêèéíèíã èæîäè ïåäàãîãèêà o'àíèíèíã ðèâîæëàíèøèäà êào'o'à àµàìèÿo' êàñá ýo'äè. Õo'ño'ñàí, o'íèíã Áo'þê äèäàêo'èêà íîìëè àñàðè æàµîí o'èëëàðèãà, øo' æo'ìëàäàí, ïåäàãîãèêà o'àíëàðè äîêo'îðè, ïðîo'åññîð Ì.Î÷èëîâ o'îìîíèäàí ´çáåê o'èëèãà µàì o'àðæèìà ...