Didaktik jarayon tuzilmasi haqida tushuncha

Didaktik jarayon tuzilmasi haqida tushuncha G.K. Selevko tomonidan pedagogik texnologiyalarning 12 turi farqpanib tasnif qilingan. Texnologiyalarning Mazmuni va tuzilishi xaraktsriga karab, belgilangan turi ichidan ta'lim tsxnologiilarini ajratib olamiz. ta'lim texnologiyalari haqida fikr yuritishda didaktik jarayon tuzilmasi haqida tushunchaga ega bo'lish ksrak. Pedagogik, psixologik va uslubiy adabiyotlarda ko'rsatilishicha. didaktik jarayon o'zaro bir-biri bilan bog'liq bo'lgan bir necha tarkiblarni o'z ichiga oladi: o'quvchi (talaba), o'qituvchi (pedagog); davlat buyurt-masiga moe keluvchi ta'limning maqsadi. mazmuni; o'qitishning tashkilny shakli; uslubiy jihatlari; o'quvchi (talaba)ning tali-mny-motivapion holati; o'quvchi (talaba)ning o'quv-bilish faoliyati va uni o'qituvchi (pedagog) tomonidan boshqarish. N. Saidahmedov didaktik jarayonning 6 elementlarini bataf-sil tahlil qilib bergan (N.Saidahmedov. Yangi pedagogik texno-logiyalar. T.2003Y, 61-69-bstlar). Uning tahtilicha, didaktik ja-rayonlarning muhim elementlaridan biri o'quvchilarning tahtiliy motivaiiop holatidir. Motivatsiya - shaxe xatti-harakatini yuzaga keltiruvchi ichki harakatlantiruvchi kuch, hissiyot bo'lib, pedagog uni boshqarishga harakat qiladi va o'quv jarayonini tashkil etish uchun hisobga oladi. Uni amalda vujudga keltirish uchun o'quvchi o'rganilayotgan faoliyat tajribalaridan taassurotli dalillarni maxsus yig'tii va o'quvchi (talaba)larga o'qitilayottan predmetlarning asosiy holatla-ri bo'yicha bshshmlar asosida noqulay vaziyatlardan chiqib ketish yo'llarini namoyish qilish kerak. O'qituvchining pedagop1K maho-ratiga bog'liq holda o'quvchilarda hosil bo'ladigan motivlar kuchli eki kucheiz bo'ladi. Demak, o'qituvchi har bir lare maqsadi va mazmt!iga moe keladigan motivatsiya me'yorlarini aniqpashi lozim bo'ladi. Pelagogikacha o'quvchilarni darega qiziqtirish yo'llari xilma-xildir. Birmuncha samarali bo'lgan metodika - muammoli vaziyat-larni mashg'ulot boshlanishida o'quvchilarga taklif etish yoki predmet mavzusini ifoda eta olaligan maxsus muammoli topshiriqdar berilishi kerak. Muammoli vaziyatlar o'zida o'quvchilarning qiyinchilikni (muamyuni) aniq yoki mavhum anglashini ifodalaydi va uni hal etish yangi bilimlarni, yangi usul va harakatlarni izlab topishni talab etadi. Agar o'quvchida qiynalishlarni bartaraf etish yo'lla-rini qidirish uchun boshlang'ich bilimlar etishmasa, u muammoli vaziyatlarni qabul qila olmaydi va tabiiyki, tafakkurida kurash va qarama-qarshilik jarayoni kechmaydi. Mavjud vaziyatlarning uch ko'rinishini keltirish mumkin: 1. Vaziyat malum. Uni hal etish uchun shunga o'xshash aniq namunalar mavjud bo'ladi. Bunday holatda variantni yechish metodi standartli bo'lishi mumkin. Vaziyat o'xshash. Bunday holatda uni shunga o'xshash boshqa va-ziyatlar bilan taqqoslash zarur. Ular bir-biriga aynan o'xshash bo'lmasligi mumkin, biroq yaxlit asosga ega bo'lganligi uchun uning ko'rinishini o'zgartirib, qaralayotgan vaziyatga yaqinlashti-rib maqbullashtiriladi va oqilona yechish yo'li topiladi. Nomalum vaziyat. Bunday vaziyat amaliy faoliyatda uchramay-di, uni boshqa qandaydir namuna bilan solishtirish imkoni yo'q. Shu boisdan yechimning yangi uslubini izlab topish zarur bo'ladi. Didaktik jarayonning motivatsion bosqichi o'quvchilarning bi-lish faoliyatiga kirib ketishini tezlashtirishga imkon beradi. Bu faoliyatni kerakli faollik darajasida ushlab turish uchun uni tashkil etish metodlari va usullarini o'qituvchi o'quvchilarning o'zlashtirish sifatiga bog'liq holda tanlay olishi ...