Gapning ikkinchi darajali bo'laklari

Gapning ikkinchi darajali bo'laklari Gapning ikkinchi darajali boTaklari bosh bo'laklarga tobe bo'lib, ularni to'ldirib, aniqlab, izohlab keladi. Ikkinchi darajali bo'laklar 3 xil: to'ldiruvchi, aniqlovchi va hoi. To'ldiruvchi, uning turlari va ifodalanishi Gapdagi biror bo'lakni to'ldirib, unga boshqaruv yo'li bilan tobe holatda bog'langan bo'lak to'ldiruvchi deyiladi. To'ldiruvchi asosan fe'l-kesimga bogTanadi: Men bu ggnj pkgmdqn eshitdim. To'ldiruvchi ikki xil bo'ladi: 1. Vositasiz to'ldiruvchi harakatni o'ziga qabul qilgan, harakat bevosita o'ziga o'tgan predmetni bildiradi va kimni? nimani? qayerni? so'roqlariga javob boiadi. Bu to'ldiruvchi harakatni butunlay o'ziga qabul qilgan predmetni bildirib, quyidagicha ifodalanadi: ot bilan: Yosh havaskorlar gshidguizavq bilan aytdilar. olmosh bilan: Sizni chaqirishyapti. otlashgan so'zlar bilan: otlashgan sifat bilan: Yaxshjni maqtasang'yarashadi. otlashgan son bilan: Uchn[ nchga ko 'paytiring. otlashgan sifatdosh bilan: Bojinganm boYi~yer^^ otlashgan ravish bilan: Ko'pmi sizdano'rgangan. otlashgan taqlid so'z bilan: Etigining glgrch-giujchjni eshitdi. otlashgan undov so'z bilan: Ottvohjm hech kirn eshitmasin. h) otlashgan modal so'z bilan: Bgrjni sarfladi. 4) ibora bilan: O'ziga birovning oz-moz tjltegizishini ko 'tarmasdi. 5) so'z birikmasi bilan: Senkxyrganni n ham ko'rgan. Vositasiz to'ldiruvchi tushum kelishik qo'shimchasiz ham qo'llanadi: O'quvchilar hozir kjtob. o'qishyapti. Vositasiz to'ldiruvchi ba'zan chiqish kelishigidagi so'z bilan ham ifodalanadi, bunda u harakatni qisman o'ziga qabul qilgan predmetni ifodalaydi: Qarii, pshdqixoling! 2. Vositali to'ldiruvchi kimga? nimaga? kimda? nimada? kimdan? nimadan? kirn bilan? nima bilan? kirn haqida? kabi so'roqlarga javob bo'ladi va quyidagicha ifodalanadi: ot bilan: Xatni qalqmdqyozdi. olmosh bilan: Ravshan sengq gapirdi. otlashgan so'zlar bilan: otlashgan sifat bilan: Yaxshigqyondash, yomondan qoch. otlashgan son bilan: Beshdan ikkini ay Irish kerak. otlashgan sifatdosh bilan: Aytgajnjmgg ko 'nishmadi. otlashgan ravish bilan: Kgmjgq uzr so 'raymiz, j)otlashgan taqlid so'z bilan: Zambaraklaming gwnbwzgMPlkMfigff. quloq soldi. g) otlashgan undov so'z bilan: Uning dod-yqyjgq quloq solmadi. h) otlashgan modal so'z bilan: Borjgq shuhir qilish kerak. 4) ibora bilan: Qg'zibq'shga ishonib bo 'Imaydi. 5) so'z birikmasi bilan: Kechgkelnuiggnlgrgq xabar berish kerak. Aniqlovchi, uning turlari va ifodalanishi Gapdagi biror bo'lakning belgisini yoki bir narsa-buyumning boshqasiga qarashii ekanligini bildirgan bo'lak aniqlovchi deyiladi. Aniqlovchi gap ichida har doim otga yoki otlashgan so'zga bog'lanadi: Msyda qor yog'yapti Qoyunnjngog'iri, taryiiznijjgyengili shir in bo'ladi. Aniqlovchi gap ichida egaga ham, kesimga ham, to'ldiruvchiga ham, holga ham tobe bo'la oladi. Qpgog mashina keng ko'chada agxbatdagi chorrahani kesib o 'tmoqda edi. Toshkentjuda chiroylijhahar. ...