Gravimetrik (tortma) analiz

Gravimetrik (tortma) analiz Reja: Gravimetrik analizning mohiyati. Chukmening chuktiriladigan va gravimetrik shakllari. Chuktiruvchining miqdorini hisoblash. Tekishrilayotgan namuna tarkibidagi qandaydir element, radikal yoki kimyoviy birikmaning massasini protsentlarda aniqlash bilan gravimetrik analiz shugullanadi. Tarkibiy kism toza holda yoki malum birikma xolida ajratib olinadi. O'zbekiston hududida uchraydigan yer osti boyliklari tarkibidagi kimmatli rangli metallar miqdorini aniklashda zamonoviy miqdoriy analiz metodlarning qo'llash muhimdir. Analiz kilinayotgan modda chinni yoki agat havonchada maydalanadi va bir jinsli moddadan namuna tortib olinadi. Tortim stakanga solinadi va imkoni boricha ozrok miqdor distillangan suvda eritiladi. Tekshirilayotgan modda suvda erimaydigan bulsa kislotalarda yoki zar suvida eritiladi. Sungra aniklanuvchi komponent eritmadan qandaydir qiyin eruvchan birikma xolida chuktiriladi. Eritmadan aniklanuvchi komponentni chuktirilsa, unga chuntirilgan shakl deyiladi. Masalan, sulfatni chuktiruvchi shakli VaSO4, temir (II)niki esa Fe(ON)3 bo'ladi. Chukma ona eritmadan filtrlanib ajratib olinadi. Chukma yuvilgach, u begona kushimchalardan tozalanadi, sungra kuritiladi, yuqori haroratda kizdiriladi va malum tarkibli barqaror birikmaga aylantiriladi, doimiy massaga keltiriladi. Birikma tortiladigan holda bulsa, unga gravimetrik shakl deyiladi. Chukma kuritilganda, yuqori haroratda kizdirilgan vaqtda kimeviy jarayon vujudga kelish mumkin, 2Fe (ON)3Fe2O3+3N2O Gravimetrik (tortma) shaklni massasini aniklab, aniklanuvchi komponentni massasini hisoblab chikariladi va uning namunadagi protsentini hisoblanadi. Gravimetrik analizda xar qanday chukma xam chuktiriladigan shaklda kullannavermaydi. Chuktiriladigan shaklga quyidagi talablar kuiyladi : Chukma xam eruvchan bo'lishi - eruvchanligi 10-7 - 10-8 moll dan oshmasligi kerak; Chukma yirik kristallik bo'lishi kerak; Chuktiriladigan shakl osonlik bilan va tulik gravimetrik shaklga aylanilishi lozim. Gravimetrik (tortma) shakl kuiydagi talablarga javob berishi kerak: Tarkibi kimyoviy formulasiga aniq mos bo'lishi. Yetarli darajada kimyoviy barqaror bo'lishi. Oddiy xararotda havoda buzilmasigi, yani namlikni tortmasdan va atrof muhitdagi komponentlar bilan ta'sirlashmasligi kerak. Gravimetrik shaklda aniklanuvchi element miqdori mumkin qadar oz bo'lishi maqsadga muvofikdir, tortishi vaqtida xatolik shuncha kichik bo'lishi o'z-uzidan tushunarlidir. Chuktiruvchi moddalar quyidagi talablarga javob berishi lozim: Chuktiruvchi tekshirilayotgan komponent bilan kam eruvchan chukma berishi kerak; Chuktiruvchi uchuvchan modda bulsa maqsadga muvofik; Chuktiruvchi spetsifik bo'lishi, yani tanlab ta'sir qilishi kerak. Agar bunday reaktivni tanlash qiyin bulsa, bunday xollarda xalakit beruvchi kushimchalar u yoki bu yul bilan eritmadan yuqotilishi kerak. Chuktiruvchi reagantning zarur bo'lgan miqdori analiz kilinuvchi moddaning tortimi kattaligiga bog'liq bo'ladi. Tortim kancha katta bulsa, o'tkazilgan analizning anikligi shuncha yuqori bo'ladi. Lekin o'ta ko'p chukma olish foydasiz, chunki uni kushimchalardan yuvib tozalash qiyin, analiz uchun ko'p vaqt sarf bo'lishiga olib keladi. Aksincha, tortimning kichik miqdori analizda kupol xatoliklarga olib keladi. Amaliyotda shu narsa aniklanganni, agar chukma kristallik bulsa, uning miqdori 0,5 g. atrofida, amorf chukmalarning miqdori 0,2-0,3g bo'lishi maqsadga muvofikdir. ...