Ijtimoiy-madaniy faoliyat tarixi

Ijtimoiy-madaniy faoliyat tarixi Reja: Qadimiy davrda madaniy - ma'rifiy faoliyat Qadimiy davr madaniy - ma'rifiy faoliyatning shakllari va maskanlari Markaziy Osiyo hududida o'ziga hos ho'jalik madaniyati Zardushtiylik davri madaniyati O'rta asrlarda madaniy - ma'rifiy taraqqiyot Yangi davrda madaniyat va ma'rifat sohasining ahvoli (Surxondaryo) dan topilgan juda ko'p tosh qurollar, turli hayvon suyaklari hamda neandertal bolaning skeleti g'orda yashovchi odamlarda o'ziga xos primitiv madaniyat asoslari vujudga kela boshlaganidan dalolat beradi. Ibtidoiy teshiktoshliklar olovdan samarali foydalana olganlar. 9 yoshli neandertal bola dafn etilgan qabrdan har xil predmetlar va tog' echkisi shoxini topilishi o'sha davrlarda diniy tasavvurlar paydo bo'lganini tasdiqlaydi. Teshiktoshliklar e'tiqodi bo'yicha, tosh va shox himoya vositasi sifatida murdani himoya qilgan. Bola ko'milgani va u hayvon shoxlari bilan o'ralgani bu o'sha davr odamlarida ma'lum ma'noda bo'lsa xam fikrlash qobiliyati borligidan dalolat beradi. Omonqo'ton g'ori (Samarqand), Obiraxmat va Ko'lbulok (Toshkent), Kalacha va So'x (Farg'ona vodiysi), Uchtut (Navoiy) oid topilmalar (150-3- ming yil oldin), odamlar to'da bo'lib yashab, ovchilik bilan hayot kechirishgani, ov qurollaridan foydalana boshlangani, bu bilan bir qatorda ovchilik o'yinlari (ovga tayyorgarlik ko'rish mashqlari) paydo bo'lgani haqida ma'lumotlar beradi. Qoya va g'or devorlarida ibtidoiy odamlar chizgan tasvir rasmlardan shuni bilsa bo'ladiki, bu davrdan boshlab odamlar o'simlik va hayvonot dunyosini tushunishga harakat qilganlar. Ularning ongi, harakatlari, marosimlarida «fetishizm», ya'ni odam uchun kerakli narsalar (masalan, yog'och va tosh qurollar) ni muqddasligiga ishonish; «animizm», ya'ni bu tabiatdagi barcha hodisalar, narsalar, hayvonlarning joni va ruhi borligi, ularning iloxiy kuchiga sig'inish; «magiya», ya'ni atrofdagi barcha hodisa, predmet va jonzodlarga g'ayri-tabiiy iloxiy kuch yordamida ta'sir etishga ishonish unsurlari paydo bo'ladi. So'nggi Paleolit (30 ming- 12 ming yil avval) davri Samarqand, Krasnovodsk (Turkmaniston), Uchtut (Navoiy), Oxangaron kabi maskanlardan topilgan yodgorliklar (mehnat qurollari) da esa san'at (badiiy bezak) izlari ko'zga tashlanadi. Qadimgi tarixni o'rganuvchi olimlarning fikriga qaraganda, o'sha davrdan boshlab ayollar urug'i xukmdorligi (matriarxat) davri boshlangan ekan. Matriarxat davrida jamiyatda ayollar xukmdor mavqyega ega bo'lgan, mansab, nasl va mulklar ona urug'i bo'yicha meros bo'lib o'tgan, yer xotinning jamoasiga o'tib yashagan, erkaklar ayollarga bo'ysungan va xokazo. Matriarxat davrida ayollar turmushiga xos madaniyat ustivor bo'lgan. o'sha davrlardan boshlab bola tarbiyalash, ro'zgor yuritish, taom tayyorlash kabi odatlarning shakllanishida ayollar asosiy o'rin tutgan. Ov qilish erkaklarning vazifasi bo'lsada, ovdan keyingi barcha tadbirlarda ayollar bosh rol o'ynagan. Ayollar boshchiligida ovchi-erkaklar ishtirokida ovga, totem hayvonlarga bag'ishlangan maxsus marosimlar, tomoshalar uyushtirilgan. Markaziy Osiyo hududida Paleolit davridayoq ilk tasviriy san'at namunalari paydo bo'ldi. Qoyatoshlarga o'yib chizilgan yoki rangli bo'yoqlar bilan tasvirlangan ibtidoiy san'at paydo bo'ldi. Bular totemistik e'tiqod ...