Kutubxona fond va kataloglari. Yagona kitob fondini to'ldirish

Kutubxona fond va kataloglari. Yagona kitob fondini to'ldirish Reja: 1.Kutubxona fondining o'ziga xos belgi va xususiyatlari. 2.Kutubxona fondini shakllantirish yo'llari va tamoyillari. 3.Kutubxona fondini tashkil etish texnologiyasi. Kutubxona fondining vazifasi kutubxona faoliyatining asosini tashkil qiladi. «Fond»-so'zi nemischa «fon»-so'zidan olingan bo'lib, «nimaningdir asosi» manosini bildiradi. Kutubxona fondi-axborot berish vazifasini bajaradi.Kutubxona fondi uzining belgi va xususiyatiga karab alohida tizim sifatida ajralib turadi. 1.Kutubxona fondining asosiy belgilaridan biri undagi hujjatlardir. 2.Fondning xajmi va uning kattaligi. Fondlar katta-kichikligiga karab:kichik,o'rta, va kattaga bulinadi. Agar kichik fond 200 ta bulsa , eng katta fondlar 5-10 mln tagacha bo'lishi mumkin. Kutubxona fondidagi hujjatlar kimga tegishliligi, mazmuni, mavzusi, tipi, xili,yoshiga karab o'ziga xos belgilariga ega. 3.Kutubxonaning tarmogi,yani sohalarga oidligi. 4.hujjatlarni tartibli butlab,joylashtirilganligidir.Kutubxonaga kitoblar malum kutubxonalarning talabi va ehtiyojiga karab olinadi. 5.Kutubxona fondining kitobxonga atalganligi va undan foydalanishidir. Agar kitoblar mazmuni jihatidan bir-biri bilan bog'liq bulsa,kitobxon talabiga javob beradigan tula jamlangan kitoblarni kutubxona fondi deb ataymiz. Kutubxona fondidagi hujjatlar bir-biri bilan bog'liq bo'lib,kamchiligi tuldirilib borilsa u tulik fond deyiladi. Kutubxona fondining yana bir xususiyatlaridan biri unga tushadigan statistik hujjatlarni uziga kabul qilishidir. Kutubxona fondi-ilmiy tushuncha sifatida uzining belgi va xususiyatiga ega. Kutubxona fondi-kitobxonlarga atalgan hujjatlarni saqlash va foydalanish,tartibga solish, kutubxonaning tipiga va tarmogiga moslangan kitoblar yig'indisidir. Kutubxona fondining mazmuni va miqdori kutubxonaning kelgusi faoliyatini belgilab beradi. Kutubxona fondi uning asosiy boyligi hisoblanib, asosan kitobxonlarni talabi asosida to'ldirilib boriladi. Kutubxona fondi orqali kitobxonlarni kitobga bo'lgan xilma-xil talablari qondirilar ekan, uni joylashtirish ham asosan kitobxonga to'liq, va yaxshi xizmat ko'rsatish va kutubxonachi oz vaqtni sarflab kitob topib berishi kerak. Mazkur qoida qo'l yozma kitoblarni paydo bo'lishidan to hozirgi davrga ham o'zining ahamiyatini yo'qolmagan. «Joy-joyiga qo'yish» termini Vatanimiz kutubxonashunosligidagi 18-asrda qapop topgan deyiladi. Balki shundaydir, lekin biz ajdodlarimiz merosiga bir nazar tashlasak kitoblarni joy-joyiga qo'yish qadimdan o'zining qonun va qoidalariga ega bo'lganini guvohi bo'lamiz.Qadimgi qo'lyozmalarga qaraganda hozirgi Markaziy Osiyo erlarida ilmliy kishilar juda ko'p bo'lib ular qo'lda yozilgan kitoblarni saqlash va joy -joyiga qo'yishda o'ziga xos uslublarni ishlab chiqarganlar. Ayniqsa X asrlarga kelib o'rta Osiyoda ilm-fan nihoyatda rivojlandi, natijada shohlarning saroylarida, madrasalarda juda ko'plab kitoblar saqlanadi va ular o'ziga xos usulda klassifikatsiyaga joylashgan. Ayniqsa Buxoro, Samarqand, Urganch va boshqa shaharlarda yani Ipak yo'li o'tgan viloyatlarda katta-katta kutubxonalar vujudga kela boshlaydi. Ularni ichida Buxoro amirligining kutubxonasi o'zining kitob boyligi va o'ziga xos joylashishi bilan mashhur edi. Ulug' olim Abu Ali Ibn Sinoning yozishicha Buxoro amirligi kutubxonasining kitoblari alohida xonalarda saqlanib, bir xonada arabcha va sheriy kitoblar alohida saqlanib,boshqasida huquqga oid kitoblar, uchinchisida,tibbiyotga oid ...