Maktabda tarbiya jarayonini tashkil etish

Maktabda tarbiya jarayonini tashkil etish Reja: 1. Maktabda tarbiya jarayonini tashkil etish 2. Tarbiya jarayoning rivojlanishi 3. Tarbiyaviy jarayon turlari. Turmush bilan bir katorda turuvchi, uning zarur kismini tashkil etuvchi maktab tarbiya jarayonida ta'sir etuvchi faktorlar massasidan bola hayoti uchun eng kulayini tanlaydi. U ularning tanlovoni o'tkazadi, birinchi kuchaytirib, ikkinchisi kamaytiradi. Bir so'z bilan aytganda, maktab bolaning ongli hayoti uchun sharoit yaratadi. S.T.Shatskiy Tarbiya jarayoning rivojlanishi «Pedagogikada» shaxsning insonparvar sifatlarini shakllantirishga yo'naltirilgan, malum mantik va tartibda amalga oshiriladigan harakatlar to'plamini tasvirlaganda, bu to'plamni tarbiya jarayoni deb atashadi. Amalda «tarbiya jarayoni» va «tarbiyaviy jarayon»-sinonim tushunchalardir. Ammo «tarbiyaviy jarayon» termini kullanganda malum maqsadni amalga oshirishga yo'naltirilgan malum harakatlar tartibini ajratish kuzda tutiladi. Shuningdek, «pedagogik jarayon» va «tarbiyaviy jarayon» tushunchalari o'rtasidagi munosabatni aniqlash muhim. Pedagogik faoliyatdagi tarbiyaning maqsadlari ustunligiga qaramay, «tarbiya» va «ta'lim» tushunchalari nisbatan o'z mustaqilligiga ega. Shuning uchun pedagogik jarayonda ikkita tashkil qiluvchi asos farqlanadi: tarbiya va o'quv jarayoni. Bu jarayonlar chambarchas boglangandir. «Pedagogik jarayon», «tarbiyaviy jarayon» va «o'quv jarayoni» tushunchalari munosabati quyidagi jadvalda tasvirlangan. Tarbiyaviy jarayon bir butun rivojlanuvchi tizimdan iborat bo'lib, uning tizimini tashkil etuvchi faktori tarbiya maqsadidir, u pedagog va o'quvchi o'rtasidagi o'zaro munosabatda amalga oshadi. Tarbiya jarayonini tashkil etish chegaralanmagan va ijtimoiy muhitning barcha ta'sirlarini hisobga oladi. Tarbiyaviy jarayonning harakatlantiruvchi kuchi bo'lib, o'quvchiga turli ta'sir bilan uning shaxsini rivojlanishi o'rtasidagi qarama-qarshiliklar yechimi hisoblanadi. Bu qarama-qarshiliklar rivojlanish manbai bo'lib koladi, agar pedagog ilgari kuradigan tarbiya maqsadi yaqin rivojlanish zonasida bulsa va idrok kilinadiganning ahamiyatini baholashga mos kelsa. Aksincha bunday qarama-qarshilik tizimining optimal rivojlanishiga yordam bermaydi, agar bola ijobiy ta'sirni kabul qilishga tayyor bulmasa. Shu tufayli tarbiyalanuvchilarni yaxshilab o'rganish, yaqin, o'rta va uzoq rivojlanish istiqbolini loyihalashtirish, ularni konkret tarbiyaviy vazifaga aylantirish lozim. Tarbiyaviy jarayon katnashchilarining barcha harakatlari bolaga buladigan turlicha ta'sirlarni tartibga solishdan iboratdir. Tarbiya natijasida xar bir o'quvchining tarbiyalanish darajasi uzgaradi va jarayon ishtirokchilari o'rtasidagi munosabat xam uzgaradi. Bu rejada tarbiyaviy jarayon va tarbiya tizimi o'rtasidagi munosabatni ko'rib chiqish muhimdir. Bu tushunchalar mohiyatini farqlashga harakat kilamiz va ularni o'zaro solishtiramiz. Tarbiya alohida o'zaro boglangan jarayonlardan iboratdir: tarbiyaviy ta'sir, shaxsning ularni kabul qilishi va bunda vujudga keladigan o'zini tarbiyalash. subyekt va obktlarning boshqariladigan, rivojlanadigan o'zaro ta'sirlari fakat tarbiya jarayoning muhim tomonini aks ettiradi, uni shartli ravishda tashqi tomon deb atashadi. Shuningdek, tekshiriluvchilarning aytishicha, uning tarkibiga fakat tashqi ta'sir qiluvchi va tarbiyalanuvchining shaxsiy reaksiyasi emas, insonning o'sish, sifatlari xam kiradi. Tarbiya jarayonida tashqi ta'sirlar, obyektlarga ta'sir va ichki aks etish birligi namoyon bo'ladi; teskari ta'sir vujudga keladi; obyekt uziga mustaqil ...