Maxsus muassasalarda grammatik holatlar va ularning turlari

Maxsus muassasalarda grammatik holatlar va ularning turlari Reja: 1. Monetik holatlar va ularni o'tkazish yo'llari. 2. Morfologik holatlar. 3. Sintaktik holatlar. 4. Lugaviy holatlar. 5. Grammatik holatlarga qo'yiladigan talablar. Grammatik tahlil muhim ahamiyatga ega bo'lgan va eng ku qo'llaniladigan holat turidir. Grammatik tahlil orqali uko'vchilarning grammatikadan olgan nazariy bilimlarini nutqiyamaliyotga tatbik etish malakalari taraqqiy etadi. Tajribada qoidani bilsa xam, undan foydalana bilmaydigan uko'vchilar uchrab turadi. Bunday kamchilik nazariyaningamaliyotdan ajralib qolishi natijasida vujudga keladi. Bu kamchilikni oldini olish uchun eng yaxshi yul grammatik tahlildan urinli foydalanishdir. Grammatik qoidadan holatka utishgrammatik nazariyani grammatikamaliyot bilan bog'lash demakdir. Birok materialni uko'vchilar tomonidan uzlashtirilganda va bunga o'qituvchi tomonidan tulik ishonch hosilkilingandagina holatka kirishish mumkin. Grammatik tahlil xarakteriga ko'ra analitik holat bo'lib, utilganlarni qaytarish va mustahkamlash, uko'vchilarga grammatika va imlodan olgan bilimlarini kay darajada uzlashtirganini hisobga olish maqsadida o'tkaziladi. Grammatik tahlil mazmuniga ko'ra turt xil bo'ladi: fonetik,morfologik,sintaktik va aralash tahlil. Fonetik tahlilda so'zlardagi tovush va xarflar ajratiladi, tovushlarning turlari: unli va undosh, jarangli va jarangsiz undoshlar belgilanadi. so'zlarni buginlarga bo'lish, bugin kuchirish qoidasi asosida bo'laklarga bo'lish xam fonetik tahlilga kiradi. so'zlarni tovush jihatdan tahlil kilganda kuprok biror tovushning qanday talaffuz kilinaetganini, artikulyatsiyasini va yozuvda ushbu tovush kaysi shaklda yozilishini -xarfni aniklashga ahamiyat beriladi. Ogir nutq nuqsonli va bilish faoliyati turgun b uzilgan bolalarda fonetik tahlil qilish ko'nikmalari katta qiyinchiliklar bilan shakllanadi. Shuning uchun bu turdagi ishlar doimiy ravishda barcha sinflarda o'tkazilishi zarur. Morfologik tahlil uzak va kushimchalarni (so'z yasovchi va so'z uzgartuvchi) farqlaydilar. Uzagi bir xil kushimchalari o'xshash so'zlar tanlab, tahlilning to'g'riligini isbotlaydilar. so'z turkumlariga ko'ra tahlilda uko'vchilar so'zga savol berib, kaysi so'z turkumi ekanini aniklaydilar, manosi (nimani bildirishi) ni urganilgan ayrim grammatik belgilarni aytadi. Masalan, kolxozchi so'zi kim? Surigiga javob bo'ladi, so'z turkumlaridan otga kiradi, birlikda. Otni tahlil kilganda, avval surok beradi, narsa nomini bildirishini, bosh shaklini (bosh kelishik shaklini ), kelishigi, sonini aytadi, sungra soni (birlik yokikuplikda) ligini kaysi kelishikdaligini, agar egalik kushimchasi olgan bulsa, shaxsini aytadi. Grammatik tahlil xajmiga ko'ra tulik yoki kisman bo'lishi mumkin. Tulik tahlilda fakat grammatik urganilaetgan hodisagina emas, balki ilgari urganilganlar xam tahlil kilinadi. Masalan, Yordamchi maktabning 6 sinfida ukidim felini tulik tahlil kilganda , surok berish bilan fel aniklanib, uning bosh formasi (uki), bo'lishli yoki bo'lishsizligi (bo'lishli) shaxsi (1 shaxs), soni (birlik), zamoni (utgan zamon ) aytiladi. Tulik bo'lmagan, kisman tahlilda esa fakat urganilaetgan grammatik hodisagina tekshiriladi. Grammatik tahlil shakliga ko'ra og'zaki, shartli belgilar bilan,yozmabuladi. boshlang'ich sinflardakuprok shartli belgilar erdamida og'zaki tahlil o'tkaziladi, lekinayrim vaqtlarda u yozuvga tushiriladi. ...