Metod va metodologiya - asosiy tushunchalar

1 Metod va metodologiya: asosiy tushunchalar 2 MYeTOD VA MYeTODLOGIYa TUShUNChALARI Metod (yunon. metods - usul) keng manoda yo'l, ijodiy faoliyatning har qanday shakli kabi mano- larni anglatadi. Meto- dologiya tushunchasi ikki asosiy mazmunga ega - faoliyatda qo'llaniladi- gan malum usullar ti- zimi (fanda, siyosatda, san'atda va h.k.); tizim haqidagi ta'limot yoki metod nazariyasi. Fan metodologiyasi uning strukturasi, taraqqiyoti, ilmiy tadqiqot vosita- lari va usullari, uning natijalarini asoslash yo'llari, bilimni taj- ribaga tatbiq qilish mexa- nizmlari va shakllarini o'rganadi. Shuningdek, me- todologiya metodlar yigin- disi va faoliyat turi ha- qidagi ta'limotdir. 3 MYeTODING ASOSIY VAZIFASI Birinchidan, metod va meto- dologik muammo- larning rolini inkor qilish yoki to'g'ri bahola- maslik (meto- dologik negavizm). Ikkinchidan, metodning ahamiya- tini bo'rttirish, mut- laqlashtirish, uni bar- cha masalalarning kaliti, ilmiy yangilik- larni yaratish- ning eng qulay vo- sitasi (metodolo- gik eyforiya), deb tushunish noto'g'ridir. Har qanday metodi malum nazariya asosida yara- tiladi va tadqiqotning zaruriy sharti sifatida namoyon bo'ladi. Har bir metodning samarador- ligi uning chuqur mazmun va mohiyatga egaligi, nazariya- ning fundamentalligi bilan asoslanadi. O'z navbatida, metod mazmuni kengayib boradi, yani bilimning chuqurlashishi va kengayishi, tajribaga tatbiq etilishi bilan metodning ko'lami ham o'zgaradi. 4 MYeTODIKA Metod metodikada konkretlashadi. Metodika daliliy materiallarni yig'ish va saralash vositasi, aniq faoliyat turidir. U metodologik tamoyillardan farq qilsada, ularga asoslanadi. 5 Falsafa metodlari Eng qadimgi keng tarqalgan metodlardan biri dialektika bo'lsa, ikkinchisi metafizikadir. Biroq falsafa metodlari bular bilan cheklanmaydi. Bugungi kunda uning sofistika, eklektika, analitik, (hozirgi zamon analitik falsafasi), intuitiv, fenomenologik, sinergetik, germenevtik (tushunish) va boshqa turlari ham mavjud. Endilikda turli metodlarni birlashtirish jarayoni ham ro'y bermoqda (masalan, Gadamer germenevtikani ratsional dialektika bilan birlashtirishga harakat qiladi). 6 DIALYeKTIKA Dialektika (yunon. dialektika - bahs, suhbat) tabiat, jamiyat va bilish taraqqiyoti qonuniyatlari hamda ularning asosida shakl- lanadigan umumiy tafakkur uslubi va amaliy faoliyat haqidagi ta'limotdir. U grek tilida bahs va suhbatlashish san'ati, degan manoni anglatadi. Antik dunyo faylasuflari uni haqiqatga erishish yo'li va usuli sifatida talqin etganlar. Hozirgi davr- ga kelib dialektika olamdagi narsa va hodisalar doimo o'zgarish- da, o'zaro aloqadorlik va bog'liklikda, taraqqiyot va rivojlanish- da, deb tushunishdir. Unga ko'ra, olamda o'z o'rniga va joyiga, yashash vaqti va harakat yo'nalishiga ega bo'lgan barcha narsalar va voqealar bir-birlari bilan bog'liq va aloqador tarzda, bir-birlarini taqozo etadigan, doimiy va takrorlanib turadi- gan bog'lanishlar orqali namoyon bo'ladi 7 Dialektik mantiq mavhum tafakkurda eng umumiy qonunlarning amal qilinishi. Bilish jarayoni dialektikasi, unda eng umumiy qonunlarning namoyon bo'lishi. MYeTAFIZIKA Dialektikaning boshqa tomonlari haqidagi xulosalar, shuningdek ...